Topkapı Sarayı Kütüphanesi revan: 805 numarada kayıtlı Ali Şîr Nevâyî`ye ait `Devâvîn` nüshâsı (Notlandırılmış metin- nesre çeviri- inceleme)

Abstract

Klâsik Çağatay dili ve edebiyatının gelişiminde önemli bir yere sahip olan Alî Şîr Nevâyî, yalnızca Orta Asya -Çağatay- edebiyatının önemli şâiri olmakla kalmamış tüm Türk dünyasında geniş yankı uyandırmıştır. Yetkin dil bilincine sahip bir dil ustası, şâir olmasının yanı sıra siyasetçi kimliği ve güçlü bir devlet adamı olması ile kendisinden sonra gelen hem Türk hem de Batılı şâirleri derinden etkilemiştir. Türkçe ile Farsçayı mukayese ederek pek çok yerde Türkçenin üstünlüğünü savunmuş, eserlerinde milli bilinci öne çıkarmayı amaç edinmiştir. Tarih, mesnevi, tezkire, aruz gibi çeşitli tür ve konularda birçok eser vücuda getirmiş olmakla birlikte özellikle manzum eserleri arasında yer alan divânları büyük önem arz etmektedir. Nevâyî'nin dört divânını topladığı eser nüshâsı, `Devâvin Nüshası` adını taşımaktadır. Nüshâ, Nevâyî'nin dört divânından seçilen gazellerin yanında Nevâyî'nin müstakil divânlarında yer almayan farklı gazelleri de içermesi bakımından değer taşımaktadır. Devâvin Nüshâsı, toplamda 686 gazel ve 6 rubâîden oluşmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle `Devâvîn Nüshâsı`nda yer alan gazel ve rubâîlerin transkripsiyon alfabesine aktarımı sağlanmış, ardından gazellerde geçen belli başlı kavramlar hakkında notlandırma tekniği ile bilgi verilmiştir. Söz konusu gazellerin şekil ve muhtevâ yönünden de irdelenmesi ile çalışma nihâyete erdirilmiştir.

Ali Şîr Nevâyî, who occupies an important position in improving Chagatai language and its literature has influenced the whole Turkish World widely because of the fact that he didn`t remain as a poet of only Middle-Asian- Chagatai - Literature. Besides being a proficient linguist and a poet, he has been both a politician and a strong national leader, which caused him to have a deep impact on both Turkish and Western poets emerging after him. He has defended Turkish language`s superiority by comparing Turkish to Persian in many cases. Putting forward national consciousness in his works has become a main concern for him. It is of the utmost importance that he has divan poems especially amongst the poetic style`s works of arts besides he has composed of a great number of different kinds of genres such as history, mesnevi, collection of biographies and prosody. It is `The Copy of Devâvin` in which there are four divans of him. The copy`s importance arises from the fact that it includes his different ghazels which never take place in any other distinct divans of him along with the ghazels chosen from these four divans. The Copy of Devâvin consists of 686 ghazels and 6 rubaies in total.In this study, firstly the ghazels and rubaies which are in the Copy of Devâvin have been transposed into transcription alphabet, and subsequently it has been apprised about some fundamental concepts mentioned in the ghazels by scoring technique. The study has been concluded after the ghazels mentioned above have also been scrutinised regarding style and content.