Platon ve Kınalızâde Ali Efendi`nin devlet ve toplum anlayışlarının karşılaştırılması

Abstract

Eski Yunan'da ortaya çıkan felsefi düşünce hareketleri, farklı coğrafyalarda ve farklı kültürler arasında şekillenerek, tercüme hareketleriyle İslam dünyasında yerini alıp, yeni bir felsefe dalının veya hareketinin ortaya çıkmasına imkân sağlamıştır. Tercüme hareketleri sonrasında ortaya çıkan felsefe dalına ya da hareketine İslam felsefesi denir. Bu tez İslam felsefesinin oluşmasına katkı sağlayan Platon ve Kınalızâde Ali Efendi'nin siyaset felsefelerini oluşturan devlet ve toplum anlayışlarını ortaya koymak ve onları karşılaştırmak amacıyla yazılmıştır.Platon ve Kınalızâde Ali Efendi devlet ve toplum felsefelerini iş bölümü, yardımlaşma üzerine temellendirmişlerdir. Çünkü Platon'a göre her toplum ve site düzeni, insanların, tek başlarına ihtiyaçlarını karşılayamaması nedeniyle ortaya çıkan iş bölümü gereksiniminden doğar. Dolayısıyla iş bölümü, insanların ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına diğer insanlarla birlik ve beraberlik içerisinde olmalarını zorunlu kılmıştır. İş bölümü sayesinde insanlar bir araya gelerek toplumu, toplumlarda bir araya gelerek devleti oluşturur. Platon ve Kınalızâde Ali Efendi İslam felsefesinin pratik kısmı içerisinde yer alan siyaset felsefesini açıklamaya çalışmışlardır. İçinde bulundukları toplumun siyasi, sosyal ve kültürel detaylarından yararlanarak ideal devlet tasarımlarını ortaya koymuşlardır.Platon ve Kınalızâde Ali Efendi'nin ideal devlet tasarımı düşüncelerinin temelinde yer alan ve toplumsal yapıyı oluşturan sosyal bir varlık olan insan vardır. İnsan vücudundan hareketle, devlet kurumunun nasıl bir işleve sahip olduğunu ideal devlet anlayışlarında görebiliriz. Sosyal bir varlık olan insan, bir bütün olarak ele alındığında, onu düşüncelerinden ve eylemlerinden bağımsız olarak değerlendiremeyiz. Buna bağlı olarak pratik felsefenin temelinde yer alan insanı, bir topluluğa dâhil etmek zorunda kalarak siyasetle ilişkisini başlatmış oluruz. Dolayısıyla insan artık siyasi yapılanmanın ayrılmaz bir parçası olmakla birlikte, onun sürekliliğini sağlayacak olan en temel etkendir.

The philosophical movements which arose in the ancient Greek, taking shape among different georgraphies and cultures, taking place in the Islamic world by translation has given opportunity to arise of a new field of philosophy. This hypotheses aims to make clear the views of Plato and Kınalızâde Ali Efendi who contributed much to the Islamic Philosophy and compare them.Plato and Kınalızâde Ali Efendi created the foundation of the pilosopy of the state and society according to the cooperation and solidarity. The reason of this is Plato thinks that the necessity of cooperation occurs because of the fact that people are not able the satisfy their own needs by themselves. Thus, work sharing makes it obligatory to cooperate one another to satisfy one's need. Thanks to cooperation or work sharing, people are able to come together and constitute the societies and the societies constitute the states.Plato and Kınalızâde Ali Efendi try to explain the political philosophy which is among the practical part of Islamic philosophy. They put forward the ideal state strategies by benefiting political, social and cultural details of their communities.The idea that there is a human being who is a social creature forming society lays behind the Plato and Kınalızâde Ali Efendi's ideal state strategy. We can observe the process of the ideal state strategies by interpreting the behaviours of people. A social creature, the human, eliminated as a whole, can't be evaluated without his thoughts and behaviours. As a result of this, we initiate the relation of human with politics by including him to a society. For this reason, the human becomes an integral part of the political structure and the only element who provides the continuity of it.