Döviz kurlarının çeşitli borsa endeksleri ile ilişkisi: BİST üzerine bir uygulama

Abstract

Döviz kurları, yoğun uluslararası ticaret yapan şirketler başta olmak üzere bütün şirketlerin kararlarında etkili olan ön önemli faktörlerden biridir. Bu çalışmanın amacı, farklı borsa endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Çalışmada, Borsa İstanbul ana endeksi olan BİST 100 ve yanı sıra Gıda, Metal, Kimya, Sanayi, Teknoloji, Tekstil ve Turizm Endeksi olmak üzere farklı sektörlerden seçilmiş yedi alt endeks bağımlı değişken olarak analize dahil edilmiştir. Bağımsız değişken olarak ise ülkemizde uluslararası ticarette en sık kullanılan Dolar/TL ve Euro/TL döviz kurları seçilmiş ve 2008 yılı Ocak ayı ile 2018 yılı Aralık ayı arasındaki döneme ait aylık veriler analiz edilmiştir. Döviz kurları ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi inceleyen literatürde birçok çalışma bulunmakla beraber ilişkinin varlığı ve boyutlarıyla ilgili fikir birliğine varılamamıştır. Bu çalışmada ise daha önce yapılan çalışmalarda nadiren kullanılan FourierEşbütünleşme yöntemiyle değişkenler arasındaki ilişki ortaya konulmaya çalışılmıştır.Çalışmanın sonucunda seçilen döviz kurları ile BİST 100 ve diğer sektör endeksleri arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisinin varlığına dair hipotez kabul edilmiştir. Katsayılara bakıldığında ise Dolar/TL döviz kuru ile metal, kimya, sanayi, teknoloji, tekstil ve turizm endeksi arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu BİST 100 ve gıda endeksi arasındaki ilişkinin anlamsız olduğu görülmüştür. Ayrıca katsayılara göre Euro/TL döviz kuru ile yalnızca turizm endeksi arasındaki ilişki anlamlı bulunurken, diğer endeksler arasındaki ilişki anlamlı çıkmamıştır.Anahtar Kelimeler: Hisse Senedi Piyasası, BİST 100 Endeksi, Döviz Kuru, Fourier Eşbütünleşme Testi

Exchange rates are one of the preliminary factors that affect the decisions of all companies, especially companies engaged in international trade. The purpose of this study is to reveal the relationship between different stock market indices and exchange rates. In the study, BIST 100, the main index of Borsa Istanbul, as well as seven sub-indices selected from different sectors, including Food, Metal, Chemistry, Industry, Technology, Textile and Tourism Index, were included in the analysis as dependent variables. As an independent variable, the most frequently used dollar / TL and Euro / TL exchange rates in international trade in our country were selected and monthly data for the period between January 2008 and December 2018 were analyzed. Although there are many studies in the literature examining the relationship between exchange rates and stock prices, there is no consensus regarding the existence and dimensions of the relationship. In this study, the relationship between variables was tried to be revealed with the Fourier Cointegration method, which is rarely used in previous studies.As a result of the study, the hypothesis of the existence of a long-term cointegration relationship between the exchange rates selected and BIST 100 and other sector indices was accepted. When the coefficients are analyzed, it is seen that the relationship between BIST 100 and food index is meaningless, where the relationship between the dollar / TL exchange rate and the metal, chemistry, industry, technology, textile and tourism index is significant. In addition, according to the coefficients, the relationship between the Euro / TL exchange rate and the tourism index was found only significant, while the relationship between the other indices was not significant.Keywords: Stock Market, BIST 100 Index, Exchange Rate, Fourier Cointegration Test