Necati Bey Divanı`ndaki atasözleri ve deyimlerin Türkçe ders kitaplarında yer alma durumlarının incelenmesi

Abstract

Türk Dili, tarih boyunca çok farklı coğrafyalarda konuşulmuş, yayıldığı tüm coğrafyaların kültürlerinden ve yaşayış şekillerinden birçok şeyi bünyesine katmıştır. Türk Dilinin en çok kullanılan söz varlığı ürünleri olan atasözleri ve deyimler de bu coğrafyalardan etkilenerek oluşmuştur. Adeta dilimizin gen haritası durumunda olan atasözleri ve deyimler Türk Milletinin yaşayışı, düşünüşü, dünya görüşü, günlük yaşayışı ve karşılaştığı farklı durumlar karşısında nasıl tepkiler verdiği hakkında bize çok önemli bilgiler vermektedir. Atasözleri ve deyimlerimizin kültürümüzü gelecek kuşaklara aktarmadaki rolünü göz ardı edemeyiz.Necâtî Bey, kullandığı sade Türkçesi ve şiirde kültürel ögelere yer vermesi sayesinde hem kendine özgü bir şiir dili oluşturmuş, hem de kültür ögelerimizin gelecek kuşaklara aktarılması konusunda Türk diline önemli bir hizmette bulunmuştur. Necâti Bey'in diğer bir önemli özelliği ise atasözü ve deyim kullanmadaki ustalığıdır. 15. yüzyıl Divan edebiyatının önemli şahsiyetlerinden olan Necati Bey'in günümüze kadar ulaşan tek eseri divanıdır. Çalışmanın ana kaynağı ise Ali Nihat Tarlan tarafından Necati Bey'in divanının 20 farklı nüshasını karşılaştırarak hazırladığı Necati Bey Divanı adlı eseridir. Çalışmanın amacı Necati Bey Divanı'nda yer alan atasözleri ve deyimlerden yararlanarak atasözü ve deyim öğretimini kolaylaştırmak, gerçek ve mecaz anlamı ayırt etmeyi göstermek, atasözlerini ve deyimlerin Türkçe ders kitaplarında etkili bir şekilde kullanımını sağlamaktır.Hazırlanan çalışmada Necati Bey Divanı'nda yer alan gazel, kaside, kıt'a, mersiye, terci-i bend ve murabbalarda tarama yöntemi kullanılarak atasözü ve deyim saptaması yapılmıştır. Yapılan bu taramada, 52 beyitte 48 farklı atasözü ve 589 beyitte 244 farklı deyim saptanmıştır. Necati Bey Divanı'nda saptanan deyimler yapısal özellikleri bakımından birleşik fiil ve isim grubu olarak sınıflandırıldı. Necati Bey Divanı'nda saptanan atasözleri ve deyimlerin 5-8. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunma durumları belirnenip tablolaştırılarak sunuldu. Necati Bey Divanı'nda saptanan atasözleri ve deyimlerin Türkçe ders kitaplarında bulunmaları bize gösteriyor ki, belli bir zümreye ait olarak bilinen Klasik Türk şiirinde, bugün bile ağızlarda yaşamayı sürdüren halka ait birçok sözcüğe rastlanmaktadır.

Turkish language has been spoken in many different geographies throughout the history and has included many things from the cultures and ways of life of all the geographies it has spread. Proverbs and idioms, which are the most widely used vocabulary products of the Turkish language, were also influenced by these geographies. The proverbs and idioms, which are in the state of the gene map of our language, give us very important information about the Turkish nation's life, its thinking, its world view, its daily life and how it reacts to the different situations it faces. We cannot ignore the role of Proverbs and idioms in transferring our culture to future generations.Necâtî Bey has created a unique poem language thanks to his simple Turkish language and the use of cultural elements in poetry. He has also provided an important service to the Turkish language for the transfer of our cultural elements to the next generations. Another important feature of Necâti Bey is his skill in using the proverb and the idiom. Necati Bey, one of the important figures of the 15th century Divan literature, is the only work of the divan that has reached to the present day. The main source of the study is Necati Bey's Divan, prepared by Ali Nihat Tarlan, by comparing 20 different copies of the divan of Necati Bey. The aim of the study is to facilitate the teaching of proverb and idioms by using the proverbs and idioms in the Council of Necati Bey, to show the distinction between real and metaphorical meaning, and to use proverbs and idioms effectively in Turkish textbooks.In this study, a proverb and idiom was determined by using the scanning method in gazel, kaside, kıtenda, mersiye, terci-i bend and murabbalar which are located in Necati Bey Council. In this survey, 48 different proverbs in 52 couplets and 244 different idioms were found in 589 couplets. The idioms found in the Council of Necati were classified as compound and name groups in terms of their structural features. Proverbs and idioms found in the Council of Necati Bey 5-8. class Turkish textbooks are presented and tabulated by showing their status. The fact that proverbs and idioms found in the Council of Necati have been found in Turkish textbooks show us that in the classical Turkish poetry known as belonging to a certain group, there are many words belonging to the people who continue to live in the mouths even today.