Süleyman Paşa`nın İlm-i Sarf-ı Türkî adlı eserinin Türkçe öğretimindeki yeri ve önemi

Abstract

Çok geniş bir coğrafyada etkili olan ve kullanılan Türkçe sahip olduğu köklü tarihi nedeniyle çeşitli evreler geçirmiştir. Bu aşamalardan biri de Türkçenin 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti'nin sınırları içerisinde oluşturduğu yazı dili olan Osmanlı Türkçesi dönemidir.Bu dönemde Türkçe öğretimine yönelik birçok eser verilmiştir. Fakat eserlere verilen isimler `Osmanî` başlığı ile kaleme alınmıştır. Süleyman Hüsnü Paşa ise bunu doğru bulmayarak tepki göstermiş ve 1876 yılında `İlm-i Sarf-ı Türkî` adlı eserini kaleme almıştır. Eserin başlığına Türk isminin verilmiş olması Türkçenin ilk kez ayrı bir dil olarak kabul edilip ele alındığını göstermektedir.Bizim çalışmamız ise eserin yaklaşık olarak yirmi dört yıl sonra genişletilerek 1900 yılında kasbar madbaasında basılmış olan nüshası üzerinedir. 1876 yılındaki nüsha her ne kadar çalışılmışsa da 1900 yılındaki nüshanın çevirisinin yapılmadığı ve eksik olduğu görülmüş ve bu durum bizim çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır.Bu çalışma İlm-i Sarf-ı Türkî adlı eserinin Türkçe öğretimindeki yeri ve önemini orataya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır.Hazırlanan çalışmada ilk olarak giriş bölümüne yer verilmiş daha sonra `Türkçe Öğretim Tarihi` başlığı altında Türkçe öğretimin kısa bir tarihçesine yer verilerek `Mektepler ve Medreselerde Türkçe Öğretimi` başlıklı bölüme geçilmiştir. Bu bölümde ise mektep ve medrese ders programlarında Türkçenin yeri saptanmaya çalışılmıştır. Bu bölümün ardından `Tanzimat Dönemi ve Sonrası Yazılan Dil Bilgisi Kitapları` bölümüne geçilmiş ve bu dönemde yazılmış olan dil bilgisi kitaplarının özellikleri saptanmıştır.Daha sonra Süleyman Hüsnü Paşa'nın edebi kişiliği hakkında bilgi verilmiş ve `İlm-i Sarf-ı Türkî ` nin günümüz Türkçesine çevirisi yapılmış ve incelemesi yapılarak değerlendirilmiştir. Bunlara ek olarak, araştırmanın son kısmında kitapta geçen gramer terimleri için bir sözlük eklenmiştir.

It has passed through various stages because of its deep history which has been used in a wide geographical region and has a used Turkish language. One of these stages is the period of the Ottoman Turkish period, in which the Turkic language was written within the borders of the Ottoman State from the 15th century to the 20th century.In this period, many works on teaching Turkish have been given. However, the names given to the works were taken with the title of `Osmanî`. Süleyman Hüsnü Pasha reacted without finding this right and in 1876 he received the work `Ilm-i Sarf-ı Türkî`. The fact that the Turkish name was given to the title of the work indicates that Turkçenin was regarded as a separate language for the first time.Our work is on the second manuscript, which was expanded around twenty-four years later and re-published in 1900. Although the 1876 edition was worked, it was seen that the translation of the 1900 edition was not done and was missing, which made it necessary for us to do our work.This study was carried out in order to put the place and importance of Ilm-i Sarf-ı Türkî in Turkish teaching. In this study, a screening model was used from qualitative research methods.In the first part of the study, the introduction was given and then a short history of Turkish teaching under the heading of `Turkish Teaching History` was given and the division titled `Turkish Teaching in Mektepler and Medreseler` was passed. Following this section, the section titled `Books of Language Information Written during the Tanzimat Period and After the Tanzimat Period` was passed and the characteristics of the books of language information written in this period were determined.Later, information about the literary personality of Süleyman Hüsnü Pasha was given and the translation of `İlm-i Sarf-ı Turkî` to today's Turkic language was made and examined and evaluated. In addition, a glossary for the grammatical terms in the book was added at the end of the research.