Okul öncesi öğrenme ortamlarında çocuğun özerkliğini geliştirmek: Öğretmen ve çocukların görüşleri

Abstract

Bu araştırma 2016-2017 eğitim-öğretim yılında okulöncesi eğitimi alan çocukların özerklik algılarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Türkiye'nin güneyinde bulunan bir şehirdeki benzer sosyo-ekonomik düzey ve koşullara sahip dört anaokulundan seçkisiz olarak belirlenen yüz on çocuk ve onların öğretmenlerinden oluşmuştur. Araştırmaya katılan çocuklar, ÇE-1, ÇE-2, ……ÇK-110; öğretmenler, Ö1, Ö2, ……Ö11 şeklinde kodlanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak altı yaş çocuklarının ve öğretmenlerinin özerklik algılarını belirlemek amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış açık uçlu görüşme soruları kullanılmıştır. Görüşlerine başvurulan beş okul öncesi eğitimi ve bir nitel araştırma konusunda uzman eğitim programları ve öğretim alanı öğretim üyesinin değerlendirmelerinden sonra görüşme sorularına son şekli verilerek uygulamaya geçilmiştir. Verilerin analizinde kategorisel tema analiz tekniği kullanılmıştır. Kategoriler, çocuklarla yapılan görüşmelerden sonra tekrarlayan temalara göre belirlenmiştir. Okul öncesi öğrenme ortamlarında çocuğun özerkliğini geliştirmede öğretmen ve çocuk görüşlerini belirlemeye yönelik olan bu çalışmanın sonucunda çocukların özgürlük kavramına ilişkin görüşlerinin davranışsal ve sosyal- duygusal özerklik olmak üzere iki ana kategori altında toplanan çeşitli durumlar olduğu tespit edilmiştir. Çocukların özgürlük kavramını daha çok davranışsal özerklikle ilişkilendirdikleri anlaşılmaktadır. Görüşlerine başvurulan öğretmenlerden okul öncesi öğrenme ortamlarında çocuğun özerkliğini etkileyen faktörlerin; yetişkin tutum ve davranışları, sosyal çevre ve fiziki çevre olmak üzere üç tema altında toplandığı görülmüştür. Öğretmenlerin en çok fiziki çevrenin düzenlenmesinde hemfikir oldukları görülmüştür. Öğrenme çevresinde öğretmenlerin çocuklarda özerkliği geliştirmeye yönelik stratejilere ilişkin görüşlerinin ise; yetişkin tutum ve davranışları, sosyal çevre, fiziki çevre, kural koymak, sorumluluk vermek, seçenek sunmak olmak üzere altı temada toplandığı görülmüştür. Öğretmenlerin çocuklarda özerklik algısını geliştirmeye yönelik stratejilere ilişkin görüşlerinin ise daha çok sosyal çevre kategorisi üzerinde birleştiği görülmüştür. Araştırma sonucunda öğretmenler çocuğun özerkliğinde öğrenme çevresinin çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına uygun, rahat edebilecekleri, araç-gerecin yeterli olduğu bir ortam olması konusunda hemfikir olmuştur. Çalışma bulguları, çocuklarda özerkliğin gelişimine ilişkin kuramlar, alan yazında yer alan eğitimci ve uzman görüşleri doğrultusunda yorumlanmış, uygulama ve ileriye dönük araştırmalara yönelik öneriler geliştirilmiştir.

This research was carried out in order to examine the autonomy perceptions of children receiving preschool education in the academic year 2016-2017. The research is a descriptive study in the screening model. Working group of the Research, 2016 2017 academic year spring semester in similar socio-economic status and conditions of a city in southern Turkey with selected randomly from four hundred and ten kindergarten children and their teacher was composed of. Children participated in the study, ÇE-1, ÇE-2, ……ÇK-110; teachers were coded as Ö1, Ö2, ……Ö11. In this research, semi-structured open-ended interview questions prepared by the researchers were used to determine the autonomy perceptions of six-year-old children and teachers. After the evaluation of five pre-school education and one qualitative research expert training programs and the evaluation of the instructor, the interview questions were finalized and implemented. Categorical theme analysis technique was used to analyze the data. Categories were determined based on recurrent themes after interviews with children. As a result of this study, which aims to determine the views of teachers and children in developing children's autonomy in preschool learning environments, it has been determined that children's views on the concept of freedom are various situations that are grouped under two main categories as behavioral and social-emotional autonomy. It is understood that children associate the concept of freedom with larger motor activities, ie behavioral autonomy. The factors that affect the autonomy of the children in the preschool learning environments; adult attitudes and behaviors, social environment and physical environment. It was seen that the teachers agreed on the most physical environment. In the learning environment, teachers' opinions on strategies to improve autonomy in children are; adult attitudes and behaviors, social environment, physical environment, to put rules, to give responsibility, to offer the option has been gathered in six themes. Teachers' views on strategies to improve autonomy perception in children were more likely to be combined on the social environment category. As a result of the research, teachers agreed that the learning environment in the autonomy of the child should be an environment in which the children can be comfortable and suitable for the interests and needs of the children. The findings of the study were interpreted in accordance with the theories about the development of autonomy in children.