Fen bilgisi öğretmen adaylarının değer yargılarının incelenmesi

Abstract

İnsanlar büyüdüğü toplum çerçevesinde, kendisine göre iyi-kötü, doğru-yanlış gibi kavram tanımları yapar ve bu doğrultuda kendi ahlâk ilkelerini oluşturmayı öğrenirler. Öğrenilen bu kavramlar değer adı verilen inançlar bütününü oluşturur. Bu bağlamda araştırmanın amacı, geleceği şekillendirmede önemli bir misyonu olan fen bilgisi öğretmen adaylarının değer Yargılarını ortaya çıkarmak ve bu bağlamda bazı öneriler geliştirmektir. Bu araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden betimsel model kullanılmıştır. Araştırma, 2018-2019 Eğitim Öğretim yılı güz döneminde Süleyman Demirel Üniversitesi ve Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinde öğrenim gören fen bilgisi öğretmen adayları ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini, Türkiye'de bulunan devlet üniversitelerinde okuyan fen bilgisi öğretmen adayları oluşturmaktadır. Evren çok geniş olduğu için örneklem alma yoluna gidilmiştir. Araştırmanın ulaşılabilirliği göz önünde bulundurularak kolay ulaşılır örneklem seçilmiştir. Bu bağlamda Isparta'da bulunan Süleyman Demirel Üniversitesi ve Burdur'da bulunan Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır.Bu araştırmada kullanılmak için araştırmacı tarafından, fen bilgisi öğretmen adaylarının değer yargılarını ortaya çıkarmayı amaçlayan bir tutum ölçeği geliştirilmiştir. Tutum ölçeği geliştirilirken; `1` Hiçbir Zaman, `2` Kararsızım, `3` Kısmen, `4` Genellikle, `5` Her Zaman gibi 5'li likert tipi dereceleme yapılmıştır. Ölçek iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde adayların bazı özelliklerini belirlemeye yönelik cinsiyet, sınıf, ikamet, yakın çevrede fen bilgisi öğretmeni var mı?, anne mesleği, baba mesleği, bu bölümü kaçıncı girişte kazandınız?, kardeş sayısı, bu bölümü niye seçtiniz?, sizce bir fen bilgisi öğretmeninde değerlerden hangisi daha çok olmalıdır?, fen bilimleri dersinde değer eğitimi sizce verilmeli midir?, gibi değişkenlere yer verilirken; ikinci bölümde adayların değer yargılarını ortaya çıkarmayı amaçlayan 42 maddeye yer verilmiştir. Fen bilgisi öğretmen adaylarıyla yüz yüze görüşme yapılarak ölçek için madde havuzu oluşturulmuştur. Daha sonra Süleyman Demirel Üniversitesi ve Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesindeki bu alanla ilgili 3 öğretim üyesiyle görüşülerek uzman görüşü alınarak ölçeğe son hali verilmiştir. Ölçeğin geçerlilik ve güvenirliğini belirlemek için 120 öğrenciyle ön uygulama yapılmıştır. Ölçeğe yapılan güvenirlik sonucunda Cronbach alpha değeri ,89 bulunmuştur. Ölçeğin geçerliliğini belirlemek amacıyla ise faktör analizi yapılmıştır. Analize başlamadan önce ölçeğin faktörleştirmeye uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla KMO ve Bartlett's test sonuçlarına bakılmıştır. Analiz sonucunda KMO (,888) ve Bartlett's değerleri, ölçeğe ait verilerin faktörleştirmeye uygun olduğunu göstermiştir. Faktör analizi sonucunda 42 maddeden oluşan ölçekteki maddelerin, faktör yükleri ,40'ın altında olan 5 madde çıkarılmış ve ölçeğe son hali verilmiştir. Daha sonra veriler çözümlenirken aritmetik ortalama, frekans, yüzde, faktör yükleri, t testi ve anova istatistik işlemleri kullanılmıştır.Fen bilgisi öğretmen adayları, araştırmacı tarafından hazırlanan ölçekteki 37 maddeye genellikle olumlu düzeyde cevap vermişlerdir. Ortalamaya bakıldığında ise beşli likert tipi ölçeğe göre 4,13 gibi yükseğe yakın bir değer bulunmuştur. Bu ortalama `genellikle` aralığına denk gelmektedir. Ölçekteki değişkenlere bakıldığında ise diğer bir sonuç olarak karşımıza şunlar çıkmıştır: Sınıf, ikamet ettiği bölge, yakın çevresinde fen bilgisi öğretmeni olup olmaması, anne ve baba mesleği, bölümü kaçıncı girişte kazandığı, kardeş sayısı, bu bölümü niye seçtiği, bir fen bilgisi öğretmeninde en çok hangi değerin olması gerektiği açısından fen bilgisi öğretmen adaylarının değer yargıları değişmemektedir. Ancak cinsiyet ve fen bilgisi dersinde değer eğitimi verilmesi noktasında farklılıklar oluşmuştur. Cinsiyet açısından kızların değer yargıları erkeklere göre daha olumlu çıkmıştır. Yine fen bilgisi dersinde değer eğitimi verilmesinin iyi olacağını düşünen öğretmen adaylarının değer yargıları ortalaması, verilmesin diyenlere göre daha olumlu çıkmıştır.

People in their own environment make conceptual definitions as good-bad, right-wrong; through this way they learn to form their own moral principles. Those acquired concepts form a whole set of beliefs called values. Within this scope, the aim of the study is to reveal the value judgments of Science Teacher Candidates who have an important mission in shaping the future and develop some suggestions accordingly. In this research, descriptive model is used.The research was conducted at Süleyman Demirel University and Burdur Mehmet Akif Ersoy University in the fall semester of 2018-2019 academic year. Research population consists of science teachers studying at state universities in Turkey. Sampling method is used due to the wide range of population. Considering the accessibility of the study, convenience sampling method is used. In this context, Isparta Süleyman Demirel University and Burdur Mehmet Akif Ersoy University Science Teacher Candidates form the sample of the study. An attitude scale has been developed by the researcher for use in this research, which aims to reveal the value judgments of prospective science teachers.5 point Likert scale; `1`never, `2` rarely, `3` occasionally, `4` frequently, `5` very frequently is used. The scale consists of two parts. The first part of the study consists of variables such as; gender, class, residence, science teacher presence in the family, parents professions, after how many attempts you passed the university exam, number of siblings, aim to prefer your university department, values a science teacher should possess, whether to give values education in science classes; while in the second part 42 items aiming to reveal the value judgments of the candidates are given. An item pool was created for the scale by face to face interview with prospective science teachers. The final version of the scale is formed after having interviews with 3 faculty members from Süleyman Demirel and Burdur Mehmet Akif Ersoy University who work in this field. In order to determine the validity and reliability of the scale, pre-application was performed with 120 students. As a result of the reliability of the scale, the Cronbach alpha value was ,89.Factor analysis was performed in order to determine the validity of the scale. KMO and Bartlett's test results were examined to determine whether the scale was suitable for factorization before starting the analysis. KMO (,888) and Bartlett's test values showed that the scale data were suitable for factorization. As a result of factor analysis, 5 items with factor loads below ,40 were removed and finalized to scale. Arithmetic mean, frequency, percentage, factor loads, t test and anova statistics were used to analyze the data. Prospective science teachers generally responded positively to 37 items in the scale prepared by the researcher. According to the five-point Likert-type scale, a value close to 4,13 was found. This average corresponds to `frequently` range. Regarding the variabilities in the scale, another result is the following: The value judgments of science teacher candidates do not change in terms of class, residence, science teacher presence in the family, parents' professions, after how many attempts you passed the university exam, number of siblings, aim to prefer your university department, values a science teacher should possess. However, there are some differences in terms of giving value education in gender and science class. In terms of gender, girls value judgments were more positive than men. Again, the value of the value judgments of teacher candidates who think that it would be good to give value education in science lesson is more positive than those who do not.