Bilim fuarlarının fen öğrenme becerisi ve fen motivasyonu üzerine etkisi bakımından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, TÜBİTAK-MEB arasında imzalanan protokolle 2013 yılından itibaren ülkemizde 5-12. sınıf seviyesinde eğitim öğretim gören öğrencilerin katılımıyla etkin olarak uygulanmakta olan TÜBİTAK 4006 Bilim Fuarları Destekleme Programı kapsamında gerçekleştirilen bilim fuarlarının, öğrencilerin fen bilimlerine yönelik algılarına, öğrenme becerilerine ve motivasyonlarına yönelik etkilerinin belirlenmesi bununla birlikte bilim fuarlarına katılan öğretmen ve öğrencilerin görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.Araştırma nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte uygulandığı karma araştırma deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim yılında Antalya ili Muratpaşa ilçesinde bulunan ortaokullardan bilim fuarlarına başvuruda bulunarak hibe almaya hak kazanan okullar arasından rastgele örnekleme yoluyla belirlenen 6 ortaokul ve 1 imam hatip ortaokulunda yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu belirlenen okullarda bilim fuarlarına katılarak fen bilimleri alanında proje hazırlayan 133 öğrenci ve 8 danışman öğretmen oluşturmuştur. Ayrıca fuar katılımı sonrası örneklem grubundaki öğrencilerden 34'ü ve 8 danışman öğretmen ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın nicel boyutunu, öğrencilerin fen öğrenme becerileri ve motivasyon düzeylerinin tespit edilmesi için kullanılan `Ön-test Son-test Yarı Deneysel Model`, nitel boyutunu ise öğretmen ve öğrenci görüşlerinin belirlenmesine uygun olarak tercih edilen `Olgu Bilim Deseni` oluşturmuştur. Araştırmanın nicel verileri, Şenler (2014) tarafından Türkçeye uyarlanmış 29 maddeden oluşan güvenirlik katsayısı .93 olan `Fen Öğrenme Becerisi Ölçeği (FÖBÖ)` ile Dede ve Yaman (2008) tarafından geliştirilmiş 23 maddelik güvenirlik katsayısı .80 olan `Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Ölçeği (FÖYMÖ)` kullanılarak elde edilmiştir. Bunun yanı sıra bilim fuarına katılan öğrencilerin ve rehberlik yapan öğretmenlerin bilim fuarları ile ilgili görüşleri nitel veri toplama araçlarından `yarı yapılandırılmış görüşme formları` ile toplanmış ve bu görüşleri desteklemek amacıyla da `videolar`, `ses kayıtları` ve `dokümanlar`dan yararlanılmıştır.Araştırmanın nicel verileri SPSS 21 istatistik paket programıyla, öğretmenlerden ve öğrencilerden elde edilen nitel veriler ise betimsel ve içerik analizi yöntemlerine uygun olarak analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda bilim fuarlarının öğrencilerin fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarını ve fen öğrenme becerilerini arttırdığı, araştırma değişkenlerinden cinsiyetin öğrencilerin fen öğrenme becerileri ve fen öğrenmeye yönelik motivasyonları üzerine herhangi bir etkisinin olmadığı, ayrıca fen öğrenme becerisi ve motivasyona yönelik olarak bazı sınıf düzeyleri arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen görüşleri sonucunda bilim fuarlarının öğrencilerin derse yönelik ilgi ve motivasyonlarına, derse katılım, ders içerisinde olumlu davranış geliştirmeleri ve akademik gelişimlerine yönelik olumlu etki ettiği ayrıca avantajlı yönlerine yönelik ilk sırada öğrencilerinde gözlemledikleri kişisel gelişimin geldiği, dezavantajlı yönlerine yönelik olarak ise proje sürecinde karşılaşılan zaman ve uygulama sorunları olduğu belirlenmiştir. Öğrenci görüşleri sonucunda ise öğrencilerin bilim fuarlarına bireysel istekleri ve öğretmenlerinin etkisiyle katıldıkları, fuarlara yönelik olarak eğitim almadıkları, büyük çoğunluğunun grup projesi hazırladığı, hazırlanan projelerin daha çok biyoloji ve fizik alanına ilişkin olduğu, proje sürecinde literatür tarama ve materyal hazırlama konularında daha etkin rol aldıkları, bilim fuarlarının akademik gelişimleri ve fen dersine karşı ilgilerinin artmasına yönelik olumlu etki ettiği, en sevdikleri derslerin fen bilimleri ve matematik dersleri olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan öğretmen ve öğrenci görüşleri sonucunda bilim fuarları için belirlenen projelerde öğrenci önerilerinin daha az yer bulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, it is aimed to identify the effects of science fairs performed within the scope of The Scientific and Technology Research Council of Turkey (TUBITAK) 4006 Science Fairs Support Program on students' perception of science, learning skills of science and motivation towards science, and also to determine the views of teachers and students who participate these fairs. This TUBITAK 4006 Science Fairs Support Program has been effectively carried out by the students of 5-12. grade with a protocol signed between TUBITAK and The Ministry of Education (MEB) in Turkey since 2013.Mixed research design methodology was followed in this research by applying quantitative and qualitative research methods together. This research was conducted at six primary schools and one imam hatip (vocational religious) primary school which were determined with random sampling among the school that applied for and got grant from the science fairs in Antalya, Muratpaşa in the academic year 2017-2018. The participants of the study was composed of 133 students and 8 supervisor teachers who participated and prepared a project on science field at these chosen schools. Moreover, interviews were conducted with 34 students among the sample group after the participation to the fair.The quantitative part of the research was formed by `pre-test post-test quasi-experimental model` used to determine the competence for learning science and motivation towards science of students; the qualitative part by `phenomenology design` preferred to determine the ideas of the students and the teachers. The quantitative data of the research was carried out by using `The Science Learning Skills Scale` (FÖBÖ), which was adapted by Şenler (2014), which is composed of 29 articles has .93 reliability coefficient and `Motivation for Learning Science Scale` (FÖYMÖ), which was developed by Dede and Yaman (2008), with 23 articles and has .80 reliability coefficient. Furthermore, the ideas of the students and the supervisor teachers participating the science fairs were gathered by means of `semi-structured interview forms`, which is one of qualitative data collection tool, and it is supported by `video` and `sound` recordings as well as `documents` in order to support these ideas.The quantitative data of the research was analyzed by SPSS 21 statistical package programme. The qualitative data obtained from the teachers and the students were analyzed in accordance with descriptive and content analysis method.As a result of the research, it was ascertained that science fairs enhance the competence for learning science and motivation towards science of students. Moreover, it was observed that the gender of the students being one of the research variables, did not have any effects on competence for learning science and motivation towards science of students. On the other hand, there was a meaningful positive correlation among some grades in terms of competence and motivation. According to the teachers' views, science fairs had a positive effect on interest and motivation for the subject, the participation in the lesson, the development of a positive attitude towards the subject. Moreover, as an advantageous aspect, there was a personal development of the students when observed, on the other hand, as a disadvantageous aspect, there were timing and application problems faced during the project period. According to the students views, it was defined that the students joined with their own wishes and their teachers guidance, that the students did not have any education about these fairs, that most of them prepared a group project, that most of the project prepared were about the topics of biology and physics, that they were involved in literature review and material development more effectively during the project, that there was a positive effect of science fairs on academic development and the increase of interest of the students for science lesson, that the students liked science and math lessons the most. On the other hand, according to both the teachers' and the students' views, the students' views had a little impact on determining the project topic for the science fairs.