Ebeveyn-ergen ilişki niteliği ve akran ilişkilerinin ergenlerin problemli akıllı telefon kullanımını yordama düzeyinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ebeveyn ergen ilişki niteliğinin ve akran ilişkilerinin ergenlerin problemli akıllı telefonu kullanımını yordama düzeyinin incelenmesidir. Ayrıca araştırma kapsamında problemli akıllı telefon kullanımının yaş, cinsiyet ve okul türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığı da belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 Eğitim- Öğretim yılında Hatay ilinde Endüstri Meslek Lisesi, Sağlık Meslek Lisesi, Anadolu Lisesi, İmam Hatip Lisesi ve Kız Meslek Lisesinde halen öğrenim görmekte olan 476 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri; Durak Batıgün ve Say (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan ve geçerlik güvenirlik çalışması yapılmış olan `Ebeveyn Ergen İlişki Niteliği Ölçeği` , Erkan Atik, Çok, Esen Çoban ve Doğan (2014) tarafından Türkçeye uyarlanan ve geçerlik güvenirlik çalışması yapılmış olan `Akran İlişkileri Ölçeği` ve Şar ve Işıklar(2015) tarafından Türkçeye uyarlanan ve geçerlilik güvenirlik çalışması yapılmış olan `Problemli Mobil Telefon Kullanım Ölçeği` ve araştırmacı tarafından oluşturulan `Kişisel Bilgi Formu` ile toplanmıştır. Akran İlişkileri Ölçeğinin cronbach alfa güvenirlik katsayısı .85, Ebeveyn Ergen İlişki Niteliği Ölçeği'nin cronbach alfa güvenirlik katsayısı .82 ile .92 arasında değişmektedir. Son olarak `Problemli Mobil Telefon Kullanımı Ölçeği`nin güvenirlik katsayısı .93 olarak bulunmuştur. Verilerin analizi SPSS programı ile yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, pearson korelasyon analizi, tukey testi, çoklu regresyon analizi ve varyans analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ebeveyn ergen ilişki niteliğinin ergenlerde akıllı telefon kullanımını yordamadığı ancak akran ilişkilerinin birliktelik boyutunun yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Problemli akıllı telefonun kullanımının cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak yaş değişkenine göre 16 - 17 yaş aralığında ve okul türleri arasında da Sağlık Meslek Lisesi ve İmam Hatip Lisesi arasında anlamlı farklılaşma olduğu belirlenmiştir.Elde edilen bulgular ile ilgili literatür tartışılmış ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Akıllı telefon, ergen, ebeveyn, akran, ilişki, problemli kullanım, yordama, cinsiyet, okul türü, yaşSayfa adedi: 110Danışman: Doç. Dr. Mehmet Ali ÇAKIR

The aim of this study is to analyze predictive level of effect of parent- adolescent relationship quality and peer relationships on smart phone false usage of adolescents. Furthermore, the study aims to determine if smart phone false usage of adolescents differs according to age, gender and school type. Survey method is used for the study. Sample of the study consists of 476 students chosen from industrial vocational high school, medical vocational high school, Anatolian high school, imam hatip high school and girls vocational high school in Hatay in 2019-2020 Academic Year. The data were collected by using the `Parent-Adolescent Relationship Scale` developed by Durak Batigün and Say (2015), `Peer Relationship Scale` developed by Erkan Atik, Çok, Esen Çoban and Doğan (2014), `False Use of Smart Phone Scale` developed by Şar and Işıklar(2015) and `Personal Information Form` developed by the researcher and anaylzed in terms of validity and reliability. Cronboach Alpha reliability coefficient of the peer relationship scale is .85, cronbach Alpha reliability coefficient of parent- adolescent relationship scale range is .82- .92. Moreover, the reliability coefficient of the False Use of Smart Phone Scale developed by the researcher was found as 93. Analysis of data was done with SPSS program. The data were analyzed using frequency, percent, arithmetic mean, standard deviation, t-test, multiple regression analysis, tukey analysis, pearson correlation analysis and variance analysis. The results of the research shows that the quality of parent-adolescent relationship does not effect smart phones usage but peer relationships effects in the dimensions of togetherness. On the other hand, it was determined that the false usage of smart phones does not differ significantly from the gender of adolescents, but that there is a significant difference between the ages of 16-17 and school types in terms of medical vocational high school and imam hatip high school.Litaratür discussed the findings and recommendations were presented to the researchers. Key words: smart phone, adolescent, parent, peer, relationship, problem-free use, procedure, gender, school type, agePage Number: 110Supervisor: Asst.Prof.Dr. Mehmet Ali ÇAKIR