Gümrük defterlerine göre XIX. yüzyılın ilk yarısında Gelibolu Gümrüğü

Abstract

Osmanlı Devleti'nin Rumeli' de ilk olarak ele geçirdiği yer olan Gelibolu tarihte önemli bir yere sahiptir. Gelibolu'nun Osmanlı hâkimiyetine girmesiyle Türkler, Rumeli ve Balkan topraklarında hızlı bir şekilde ilerlemeye başlamıştır. Gelibolu jeopolitik konumu sebebiyle Anadolu'dan Rumeli'ye, Marmara ve Karadeniz'e geçiş sağlaması bakımından stratejik konuma sahiptir.Gelibolu, sahip olduğu bu coğrafi konumu sayesinde ülke içi ve ülke dışında yoğun ticari faaliyetlerin kapısı olma özelliği taşımaktadır. Gelibolu ticaretinde hem yerli hem de yabancı tüccar söz sahibidir. Yabancı tüccar ülke dışından getirdiği ürünleri ülke içinde pazarladığı gibi yerli tüccar da yerli ürünleri şehir içinde pazarlayarak veya Gelibolu dışına da ihraç ederek ticaret yapmıştır. Gelibolu'da ihtiyaç duyulan her türlü ürün başta İstanbul olmak üzere Çanakkale, Edirne, İzmir gibi yakın çevrelerden temin edilmektedir. Ticareti yapılmak üzere gümrüğe gelen her türlü eşya, gümrükleme işlemine tabidir. Gümrük vergileriyle öncelikli olarak gümrükte çalışanların maaşları ve gümrük binasının giderleri karşılanmakta, kalan miktar nakit olarak doğrudan devlet hazinesine aktarılmadan önce devletin çeşitli tahsisatları gümrük gelirinden mahsûb edilirdi. Daha sonra kalan kısmı İstanbul'a irsaliye edilirdi. Gelibolu Gümrüğü de diğer pek çok gümrük gibi İstanbul gümrüğüne bağlıdır.Gümrük, Osmanlı Devleti'nin mali sisteminde devletin en önemli gelir kaynağı ve harcama kurumudur. 18.ve 19. yüzyılda Gelibolu Gümrüğü'nün gelir ve giderleri, ekonomik faaliyetleri incelenmiştir. Böylece, Gelibolu Gümrüğü'nün ticari potansiyeli hakkında bilgi sahibi olunmuştur.

Gallipoli, which was the first place the Ottoman Empire took over in Rumeli, has an important place in history. With the conquest of Gallipoli, the Turks begin to progress rapidly in the Rumeli and Balkan lands. Therefore, it has a strategic position in terms of both the transition from Anatolia to Rumeli and the passing to the Marmara and Black Sea.Due to the importance of its geographical location of Gallipoli, is a gateway to intense trading activities both inside and outside the country. In Gallipoli trade, both domestic and foreign traders have been trading. As the foreign Merchant was able to market the products out of Gallipoli. All kinds of products that need to be traded in Gelibolu were supplied from nearby areas such as İstanbul, Çanakkale, Edirne and İzmir. İn addition to exporting, the needs were beeing supplied by importing.Every stuff that has come to custom depends upon custom clearances. With customs duties primarily covered the salaries of customs workers and the expenses of the customs building, before the remaining amount is directly transferred to the state treasury in cash, the various allocations of the state will be deducted from the customs income. Then the remaining part was dispatched to Istanbul. Gallipoli customs as well as many other customs depend on Istanbul customs.Custom, is the most important source of income and spending agency in financial system of Ottoman State. In the 18th and 19th centuries, the income and expenses of Gallipoli customs and their economic activities were examined.Thus, the commercial potential of Gallipoli customs has been learned.