Şanlı Ordu Gazetesinin değerlendirilmesi (26 Nisan 1909- 24 Mayıs 1909)

Abstract

Bu çalışmayı oluşturan Şanlı Ordu gazetesi, 31 Mart 1325 olayından (13 Nisan 1909) 13 gün sonra, 26 Nisan 1909 Pazartesi günü yayın hayatına başlamış, 24 Mayıs 1909 Pazartesi günü 29. son sayısını çıkarmıştır. Üsküdar'da Salih Zeki tarafından çıkarılan gazete, II. Abdülhamid'in 27 Nisan 1909'da tahttan indirilmesinden hemen sonra sadece bir ay yayımlanmıştır. Araştırmada, Şanlı Ordu gazetesinin Osmanlı Türkçesi matbu metin halindeki 29 sayısının tamamı transkript edilmiştir. Literatür taraması, Başbakanlık Osmanlı arşiv belgeleriyle desteklenerek basın tarihi ve II. Abdülhamid dönemi olayları gazete çerçevesinde değerlendirilmiştir. İstibdada karşı kişilerin yazılarından oluşan, günlük 4 sayfa her sayfada dörder sütun yayımlanan bu gazete Meşrutiyet ve Hareket Ordusu taraftarı yayınlarıyla dönemin muhalif basınının amacına hizmet etmiştir. Osmanlı basın tarihi alanında ilk defa konu alınan Şanlı Ordu gazetesi, 31 Mart Olayı'nı, Hareket Ordusu'nu, Meşrutiyet yönetiminden beklenen demokrasi kavramının yansımalarını, iç ve dış tehditlerle kıskaca alınmış Osmanlı Devleti'nin 1909 yılındaki durumunu anlatmaktadır. Telgraf haberleriyle bilgi sahibi olunan dış devletler, Meclis-i Mebusân, Meclis-i Ayan, İttihâd ve Terâkki Cemiyeti, Divân-ı Harp, Kanûn-i Esâsi, `hürriyet, müsavat ve uhuvvet` politikalarının siyasete yansıması hakkında haberler ve makaleler içermektedir. Şanlı Ordu, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerindeki karışık durumu anlatması bakımından önem taşır. Gazete, II. Abdülhamid'e ve onun yönetim şekline muhalefetin en uç noktasında eleştiriler içermektedir. Gazetede en önemli durum Mahmut Şevket Paşa'nın baskın siyasi ve askeri karakteridir. Mahmut Şevket Paşa Şanlı Ordu gazetesini, İttihâd ve Terâkki cemiyeti ile Hareket Ordusu'nun propagandası için bir vasıta olarak kullanmıştır. Gazetede, 26 Nisan 1909-24 Mayıs 1909 günlerindeki Osmanlı Devleti'nin siyasal, askeri, hukuk, ekonomi, eğitim ve kültür durumunu tüm açılardan görmek mümkündür.

The Sanlı Ordu Newspaper, which constituted this thesis, started its publication life on Monday April 26 1909, 13 days after the 31 March 1325 incident (April 13, 1909). The Newspaper is 29 issue and published its last issue on Monday, May 24, 1909. Salih Zeki newspaper published in Uskudar, It was published only one month after II Abdulhamid was deposed. The newspaper printed in printing press of were transcribed to the Latin alphabet from Ottoman Turkish. The literature review was supported by thede Ottoman Archives documents of the Prime Ministry. The events last period of the II Abdulhamid, the event first period of IV Mehmed Resad and press history were evaluated according to newspaper. The newspaper was published daily 4 pages are published as four columns per page. This newspaper consists of writings of people who oppose repressive rule. It served the purpose of the opposition press of the period with its publications in support of the Constitutional Monarchy and Movement Army.Sanlı Ordu newspaper investigated first time in the field of Ottoman Press history. The newspaper, inform 31 March Incident, the Movement Army, the concept of democracy expected from the Constitutional Monarchy, the state of the Ottoman State that was exposed from internal and external threats and the status of the external states that were informed by telegraph news. Freedom, equality and brotherhood policies imposed on the public, Parliament, the Committee of Union and Progress, the Military Court and during the reign of II Abdulhamid, he published articles and news containing various examples of the opposition. The most important situation in the newspaper is the dominant political and military character of Mahmut Sevket Pasha. Mahmut Sevket Pasha used the Sanlı Ordu Newspaper as a means of propaganda fort he Committee of Union and Progress and the Movement Army. In the newspaper, it is possible to see the political, military, legal, economic, educational and cultural status of the Ottoman Empire from 26 April 1090 to 24 May 1909 in all respects.