Türk edebiyatındaki fetihnâmelerin değerler eğitimi bakımından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, Türk Edebiyatında yer alan Fetihnâmelerin, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından okullarda uygulanması istenilen `Değerler Eğitimi Projesi` bakımından incelenmesi amaçlanmaktadır. Osmanlı Devleti döneminde yazılan fetihnâmelerin incelenmesi sonucunda, eserlerde bir askerî harekâtın başlangıcından sonlandırılmasına kadar geçen dönemin ayrıntılarıyla anlatıldığı görülür. Aynı zamanda eserlerde, devletin siyasî ve askerî yöneticilerinin seferlerin tüm safhasındaki duygu, düşünce ve niyetlerinin yer aldığı görülmektedir. Bu bakımdan değerler eğitimi projesinde yer alan değerlerin hangilerinin ne sıklıkta kullanıldığı, askerî harekatlarda özellikle padişahların ve devlet adamlarının hangi değerler ile öne çıktıkları, fetihnâmelerin yazıldığı dönemlerde toplumsal yaşamda hangi değerlerin önem arz ettiği üzerine metinler incelenmiştir.Yapılan incelemeler sonucunda sorumluluk, özgüven, vatanseverlik, şefkat (merhamet), çalışkanlık, vefalı olma, adil olma, yardımseverlik, kardeşlik-birlikte yaşama ve doğruluk değerlerinin fetihnâmelerde sıklıkla kullanıldığı görülmektedir.Fetihnâmeler şekil bakımından, sefer kararının alınması, hazırlıkların yapılması, sefere çıkılması, toprakların ele geçirilmesi ve sonrasında, birtakım değerlerin belli yerlerde konumlandırılması düzeninde oluşturulmuştur. Fetihler sonlandırılıncaya kadar vatanseverlik, sorumluluk, özgüven ve çalışkanlık değerlerinin sıklıkla yer aldığı, akabinde, toprakların ele geçirilmesiyle şefkat(merhamet), adil olma, misafirperverlik, saygı, temizlik, sabırlı olmak, sevgi, kardeşlik-birlikte yaşama değerlerinin bunları takip ettiği görülmektedir. Sonuç olarak, Osmanlı devleti yöneticilerinin sömürge etmek niyetiyle yeni topraklar ele geçirmediği, aksine bazı yüce değerler etkisiyle fetihler yaptıkları bilgisi eserlerde yer almaktadır.Anahtar Sözcükler: Değerler, Eski Türk Edebiyatı, Fetihler, Fetihnâme, Millî Eğitim Bakanlığı, Osmanlı Devleti, Zafernâme.

In this research, it is aimed to examine the Fethnames in Turkish Literature in terms of Values Education Project which is required to be implemented by the Ministry of National Education in schools.As a result of the examination of the Fethnames written during the Ottoman Empire period, it is seen that the works were explained in detail from the beginning of a military operation to the end. At the same time, it is also seen in the pieces that the state's political and military administrators' feelings, thoughts and intentions in all phases of the expedition. In this respect, the texts about the values used in the values education project, how often they are used, with which values the sultans and statesmen stand out in the military operations, and which values are important in the social life in the periods when the Fethnames were written are examined.As a result of the examinations, it is seen that the values of responsibility, self-confidence, patriotism, compassion (grace), diligence, loyalty, fairness, benevolence, brotherhood, cohabitation and truthfulness were frequently used in Fethnames.In terms of form, The Fethnames were formed in order to take the decision of the expedition, to make preparations, to take the expedition, to seize the land and then to place certain values in certain places. It is seen that the values of patriotism, responsibility, self-esteem and diligence often take place until the end of the conquests, followed by the values of compassion (grace), fairness, hospitality, respect, cleanliness, patience, love, brotherhood and cohabitation with the seizure of the land. As a result, it is stated in the works that the rulers of the Ottoman state did not seize new lands with the intention to colonize, but conquered by some sublime values.Key Words: Classical Turkish Literature, Conquests, Fethnames, Ministry of National Education, Ottoman Empire, Values, Victory.