Çok kriterli karar verme yöntemleriyle katı atık bertaraf yöntemi seçimi

Abstract

Son yıllarda, katı atıklardan kaynaklanan çevre sorunlarının artması nedeniyle katı atığın çevresel ve ekonomik açıdan etkin bir şekilde bertaraf edilmesi zorunlu hale gelmiştir. Dolayısıyla, önemli bir karar verme problemi olan katı atık yönetim sisteminin seçiminde ekonomik, sosyal, kültürel ve teknik faktörlerin birlikte ele alınması gereği ortaya çıkmıştır. Bir katı atık yönetim sisteminde, çeşitli kriterlerin değerlendirildiği farklı alternatifler söz konusu olabilir. Bu durumda problem bir çok Kriterli Karar Verme problemi haline gelir. Bu çalışmada, Ankara ilinde katı atık bertaraf etme yöntemi seçim problemi ele alınmıştır. İlk olarak katı atık yönetimi, çok kriterli karar verme ve katı atık bertaraf yöntemleri anlatılmıştır. Katı atık bertaraf teknolojisi seçimi problemi için karar vericiler ile anket değerlendirmesi sonucu on beş kriter ve sekiz alternatif belirlenmiştir. Problemin çözümü için ilk olarak literatürde bu problemin çözümünde sıklıkla tercih edilen TOPSIS Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) ve PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method For Enrichment Evaluations) yöntemleri kullanılmıştır. Üçüncü yöntem olarak, literatürde bu problem için henüz uygulanmamış bir karar verme yöntemi olan EN İYİ-EN KÖTÜ METODU ile çözüm önerilmiştir. Üç yöntem sonucunda elde edilen sonuçlar karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir.

In recent years, effective disposing of solid waste environmentally and economically has become mandatory due to the increase in environmental problems resulted by the solid waste. Furthermore, choosing a solid waste management system appears to be an important decision making problem. Hence, economical, social, cultural and technical factors in choosing the solid waste management systems should be considered together. A solid waste management system may have different alternatives to be evaluated by considering several criteria. Hence, this type of problem is considered as Multi Criteria Decision Making problem. In this study, the best alternative has been choosen among solid waste disposal technology in Ankara. First, solid waste management, multi-criteria decision making and solid waste disposal methods are explained. For the problem of solid waste disposal technology selection, a survey was conducted to the decision makers. Fifteen criteria and eight alternatives have been identified. For the solution of the problem, firstly TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) and PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method For Enrichment Evaluations) methods which are frequently preferred in literature, are used. As a third method, a solution has been proposed by using BEST-WORST METHOD, a decision-making method that has not yet been applied to this problem before. The results obtained using three different approaches have been compared and evaluated.