Özel eğitim öğretmenlerinin fen bilimlerine yönelik öz-yeterlik inançları

Abstract

Bu araştırmanın amacı özel eğitim öğretmenlerinin fen bilimleri dersine yönelik öz-yeterlik inanç düzeylerini belirlemektir. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin beraber kullanıldığı açıklayıcı karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmada tarama deseninden ve durum araştırmasından faydalanılmıştır. Özel eğitim öğretmenlerinin Fen Bilimleri dersine yönelik öz-yeterlik inanç düzeylerinin belirlenmesi amacıyla Riggs ve Enochs tarafından 1990 yılında geliştirilerek uyarlanmış ve Bıkmaz (2004) tarafından sınıf öğretmenlerine uygulanarak Türkçe uyarlaması yapılmış `Fen Bilimlerine Yönelik Öz-Yeterlik İnanç Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmanın pilot çalışmasının yapılması için Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi okul öncesi öğretmenliğinde ve sınıf öğretmenliğinde eğitim alan toplam 427 öğretmen adayı seçilmiştir ve yapılan güvenilirlik çalışması sonucunda Cronbach Alpha güvenilirlik katsayısı .78 çıkmıştır. Araştırmanın asıl verileri ise 2017-2018 eğitim-öğretim dönemi bahar yarıyılında Kırşehir genelinde toplam 115 özel eğitim öğretmeni ile tarama yoluyla anket uygulaması yapılarak toplanmıştır. Bununla beraber bu öğretmenler arasından seçilmiş olan dört özel eğitim öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları incelendiğinde, öğretmenlerin fen bilimleri dersine yönelik öz-yeterlik inanç düzeylerinin kararsızım düzeyinde olduğu görülmektedir. Demografik değişkenler açısından incelendiğinde, sadece mezun olunan bölüm açısından sınıf öğretmenliği mezunu lehine anlamlı farklılık meydana gelmiştir. Nitel veri analizi sonuçlarına göre öğretmenler derse hazırlandıkları takdirde kendilerini yeterli hissettiklerini ve öğrencilerin performanslarının yeterlik düzeylerini etkilediğini belirtmiştir. Fen bilimleri dersini anlatma ile ilgili olarak bazı öğretmenler alan bilgisi konusunda kendilerini yetersiz hissettiklerini söylemişlerdir. Ayrıca özel eğitim öğretmenleri fen konularının içerisinde kendilerine kolay gelen bazı ünite ve konularda yeterli hissederken, zor konularda ise sorun yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Özel eğitim öğretmenleri öğrencinin seviyesine inilmesi durumunda öğrenciye fayda sağlayabileceğini ve öğretmenin fen bilimleri dersini sevmesi durumunda öğrencinin başarısının artacağına inanmaktadırlar.

The aim of this study is to determine the self-efficacy belief levels of special education teachers toward science. In the research, an explanatory mixed method in which quantitative and qualitative research methods are involved together used. In the research, the survey study and case study were used. In order to determine the level of self-efficacy beliefs of special education teachers about the Science, 'Self-Efficacy Beliefs toward Science Scale' developed and adapted in 1990 by Riggs and Enochs was used. This scale was translated to Turkish by Bıkmaz (2004). A total of 427 pre-service pre-school teachers and pre-service primary school teachers in Kırşehir Ahi Evran University were selected for the pilot study. The reliability coefficient of the study was .78. The main data of the study were collected through a survey by 115 special education teachers in Kırşehir in Turkey during the spring semester of 2017-2018 academic year. However, semi-structured interviews were conducted with four special education teachers selected from main study. When the results of the study are examined, it is seen that the teachers' level of self-efficacy beliefs towards the science course is at a neutral level. According to the results of qualitative data analysis, teachers stated that they feel sufficient theirselves when they are prepared for the course and that they affect the competence level of students' performances. In addition, special education teachers stated that they experienced no problems in certain subjects which are easy in science lessons while they experienced problems in difficult subjects. Special education teachers believe that if the teacher gives a lesson in accordance with students' level, he / she can benefit to student and if the teacher likes the science course, the success of the student will increase. When examined in terms of demographic variables, only a significant difference occurred in favor of the classroom teacher in terms of the department.