Sosyo-ekonomik ve demografik parametrelere bağlı olarak otomobil sahipliğinin modellenmesi: Denizli örneği

Abstract

Günümüzde sıklıkla tercih edilen ulaşım araçlarından olan otomobil, kullanıcıların günlük seyahat şekillerini belirlemesinde önemli rol oynamaktadır. Otomobil sahipliği 1000 kişiye düşen otomobil sayısı olarak tanımlanmakta ve hızlı kentleşme, nüfus, gelir artışı sebebiyle ülkemizde son yıllarda artış göstermektedir. Otomobil sahipliğindeki artış toplu taşıma sistemlerinin yetersiz olduğu kentlerde otomobil kullanımının artmasına sebep olmaktadır. Otomobil kullanımındaki artış, kullanıcılara ulaşımda zaman ve konfor açısından avantaj sağlarken, birçok konuda ise olumsuz etkiler yaratmaktadır. Artan otomobil kullanımı trafik sıkışıklığına neden olmakta ve trafik kazaları ihtimalini artırmaktadır. Ayrıca bu durum kent içinde park yeri problemini de beraberinde getirmektedir. Daha fazla otomobil kullanımı, enerji talebini artırmakta ve oluşan emisyon ile insan ve çevre sağlığı üzerinde ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Otomobil sahipliği parametresinin kent ve ulaşım planlamalarının önemli parçalarından biri olması ve belirtilen sorunlarla yakından ilişkisi nedeniyle, otomobil sahipliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi oldukça önemlidir.Bu çalışmada, Denizli'de otomobil sahipliğini modellemek amacıyla hane düzeyinde anket çalışması yapılmış, sosyo-ekonomik ve demografik veriler elde edilmiştir. Elde edilen ayrık verilerle, ikili lojistik regresyon analizi kullanılarak SPSS paket programı ile modelleme çalışması yapılmış ve otomobil sahipliğini etkileyen faktörler belirlenmiştir. Model çalışmasında, bağımlı değişken hanenin otomobil sahibi olma ve olmama durumuna göre iki kategoride ele alınmıştır. Analiz sonucunda hanenin aylık toplam geliri, hanede sürücü belgesine sahip kişi sayısı, hane reisinin eğitim durumu, hane reisinin yaşı, hanede toplu taşıma kartına sahip kişi sayısı ve hanenin ev sahipliği durumu değişkenleri anlamlı bulunmuştur. Çalışmanın, gelecekte otomobil kullanımındaki artışın yaratacağı olumsuz etkilerin önlenebilmesi açısından ulaşım planlaması çalışmalarına katkı yapması beklenmektedir.

Car plays a vital role in determining users' daily travel pattern and is known as one of the most preferred transportation modes. Car ownership is defined as the number of cars per 1000 people and has been increasing due to urbanization, population and income growth in recent years. Increase in car ownership increases also the use of cars depending on quality of public transport systems in cities. Increase in the use of car provides some advantages for road users in terms of time and comfort while it produces negative effects in many cases. It may cause traffic congestion and increase the probability of traffic accidents. In addition, this issue leads to parking problems especially in city centers and to increase energy demand. Transportation related emissions pose a threat to human health. Since the car ownership ratio is one of the most important parameters being used in transportation master plans, the parameters affecting the car ownership should be determined.In this study, household surveys were conducted in Denizli in order to determine the parameters affecting the car ownership. Socio-economic and demographic data was obtained from these surveys. The binomial logistic regression analysis was carried out with the disaggregated data by using SPSS software and the parameters affecting the car ownership were determined. The dependent variable was considered in two categories depending on car ownership in the household. It has been found that the household income, the number of people with a driver's license, the educational status of household head, the age of household head, the number of people with a public transport card and home ownership status are significant parameters on car ownership. It is expected that results of this study will contribute to transportation master plans and corresponding results may prevent the negative effects due to car use.