Ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre müdürlerin yönetici yeterlikleri ile öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı, Türkiye'de Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin algılarına göre müdürlerin yönetici yeterlikleri ile öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki düzeyini belirlemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın hedef evrenini Samsun il merkezinde yer alan Atakum, Canik ve İlkadım ilçelerinde 2017-2018 eğitim öğretim yılında görev yapan 2168 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini bu ilçelerdeki 401 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında altı maddelik `Kişisel Bilgi Formu`, Aksoy (2012) tarafından geliştirilen üç boyutlu 38 maddelik `Okul Müdürlerinin Yeterlikleri Ölçeği` ile Işık (2016) tarafından geliştirilen üç boyutlu 21 maddelik `Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği` kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde kişisel bilgilere ilişkin değerlendirmede yüzde ve frekans, alt boyutlara ilişkin değerlendirmede aritmetik ortalama ve standart sapma, cinsiyet, yaş ve medeni durum değişkenlerinin değerlendirilmesinde t-testi, mesleki kıdem ve alan değişkenlerinin değerlendirilmesinde Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), anlamlı farklılık çıkan alt boyutları belirlemek amacıyla Tukey HSD testi, okul müdürlerin yönetici yeterlikleri ile öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi bulmak için Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda toplam ve alt boyutlara bakıldığında öğretmenlerin algılarına göre okul müdürleri yönetici olarak yeterli ve öğretmenlerin psikolojik olarak da dayanıklı olduğu görülmektedir. Yönetici yeterlik ölçeğinde öğretmenler en az kavramsal yeterlik, en fazla teknik yeterlik alt boyutlarına katılmışlardır. Psikolojik dayanıklılık ölçeğinde ise öğretmenler en az kontrol, en fazla meydan okuma alt boyutlarına katılmışlardır. Kıdem, alan ve yöneticilik yapıp yapmama değişkenlerinde hem okul müdürlerinin yönetici yeterlikleri hem de öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları öğretmenlerin algılarına göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin yeterlikleri cinsiyet ve medeni durum değişkenlerine göre farklılaşmamaktadır. Yaş değişkenine göre 41 yaş ve üstü öğretmenler, 40 yaş ve altı öğretmenlere göre daha kontrollü ve daha dayanıklıdır. Öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin yönetici yeterlikleri ile öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında anlamlı, pozitif ve düşük düzeyde bir ilişki olduğu görülmektedir. En yüksek ilişki kendini adama ile yönetici yeterlikleri toplam ve alt boyutları arasında olmuştur. Özellikle kendini adama ve insancıl yeterlikler arasında çıkmıştır. En düşük ilişki meydan okuma, kontrol ile yönetici yeterlikleri toplam ve alt boyutları arasında olmuştur.

The general purpose of the research is to determine the relatioanship level between the managerial competencies of school administrators and the psychological hardiness of teachers according to the perceptions of teachers in the official secondary schools connected to the Ministry of Education in Turkey. The relational screening model was used in the research. The target universe of the study consists of 2168 teachers employed in the districts of Atakum, Canik and İlkadım in the downtown of Samsun in the 2017 – 2018 academic year. 401 teachers in those districts participated for the sample of the research. `The Personal Information Form` with six items, `The School Principals' Proficiency Scale` with three-dimensionals and 38 items which was developed by Aksoy (2012) and `The Psychological Hardiness Scale` with three-dimensionals and 21 items which was developed by Işık (2016) were used to collect research data. Percentage and frequency to evaluate on personal information, aritmetic mean and standard deviation on sub-dimensions, t-test for gender, age and marital status, one-way analysis of variance (ANOVA) for occupational seniority and field, Tukey HSD test to determine the significant difference in sub-dimensions, Pearson correlation analysis to determine the relationship between the managerial competencies of school administrators and the psychological hardiness levels of teachers were performed to analyze the data. As a result of the research, when the total and sub-dimensions are examined, according to the perceptions of the teachers, it is seen that school principals are sufficient as managers and the teachers are psychological resistant. At the scale of the manager competence, the teachers have participated in the conceptual competence at least and the technical competence sub-dimensions at most. At the psychological hardiness scale, the teachers have participated in the control at least and the challenge sub-dimensions at most. There is no significant difference both of the managerial competencies of school administrators and the psychological hardiness of teachers according to teachers' perceptions in terms of seniority, field and position as an administrator. The school principals' proficiency do not differ in gender and marital status variables. The 41 years old and over teachers are more controlled and durable than the 40 years old and under teachers, according to the age variable. It is seen that there is a significant, positive and low level relationship between the administrators' competencies of school principals and the psychological hardiness of teachers. The highest relationship is between self-devotion and at the total and sub-dimensions of manager competencies. The relationship is particularly between self-devotion and humanistic competencies. The lowest relationship is between the challenge, control and at the total and sub-dimensions of the school principals' proficiencies.