Sınıf öğretmenlerinin fen bilimleri dersi öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunlar

Abstract

Bu araştırmada; ilkokul düzeyinde fen bilimleri dersini yürütmekte olan sınıf öğretmenlerinin, fen bilimleri dersi öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunların betimlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Kırşehir ili merkez ilçesindeki devlet okullarında görev yapmakta olan 320 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntem ile desenlenmiştir. Araştırmanın birinci kısmında, nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Bu kapsamda evrenin tamamına ulaşılmış olup ayrıca örneklem alma yoluna gidilmemiştir. Araştırmanın ikinci kısmında, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim araştırma deseni kullanılmıştır. Bu kapsamda katılımcılar çok aşamalı örneklem yöntemi ile belirlenmiştir. Birinci aşamada ölçüt örnekleme yöntemiyle katılımcıların çalıştığı okullar belirlenmiş, ikinci aşamada ise maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile katılımcıların eğitim verdikleri sınıf düzeyi, cinsiyet, mesleki kıdem yılı, sınıf mevcudu, mezun oldukları fakülte/bölüm ve lisansüstü eğitimi alıp almama durumları gibi özellikleri belirlenmiştir. Araştırmanın nitel boyutu kapsamında 24'ü erkek, 14'ü kadın olmak üzere toplamda 38 sınıf öğretmeni ile odak gurup görüşmeleri yapılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu sorularının hazırlanması sürecinde literatür taranmış ve öğretmenlerin karşılaşabilecekleri sorunlar; öğretim programı, öğretmen, öğrenci, ders kitabı, öğrenme ortamı, veli ve idari kaynaklı olmak üzere yedi boyutta toplanmış ve bu boyutlara yönelik yedi adet soru ile veri toplama sürecine gidilmiştir. Bu kapsamda elde edilen veriler, `içerik analizi` tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın nicel sonucunda, sınıf öğretmenlerinin fen bilimleri dersi öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunlar ölçeğinde; süreç öncesi hazırlıkta karşılaşılan sorunlar, süreçte karşılaşılan sorunlar, ölçme değerlendirme etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar ve fen bilimleri dersi öğretim programı ile ilgili karşılaşılan sorunlar alt boyutuna oranla, fen bilimleri dersi ile ilgili karşılaşılan öğrenme ortamı kaynaklı sorunlar alt boyutunda daha az sorun yaşadıkları tespit edilmiştir. Yine sınıf öğretmenlerinin; eğitim verdikleri sınıf düzeyi, cinsiyet, mesleki kıdem yılı ve lisansüstü eğitimi alıp almama değişkenine göre anlamlı fark tespit edilmezken; sınıf mevcudu değişkenine göre süreç öncesi hazırlıkta ve süreçteki sorunlarda; mezun olduğu fakülte/bölüm değişkenine göre ise ölçek genelinde anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel sonucunda öğretmenlerin; konuların sınıf seviyesine uygun olmaması, ölçme değerlendirme sorularının bilişsel alanda alt düzeyde olması, laboratuvarın olmaması ya da kullanılmaması, öğretmenlerin alan bilgilerini yeterince güncelleyememeleri, kılavuz kitabın olmaması, velilerin öğretim sürecinde yeterli desteği göstermemeleri konularında sorunları ifade ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu sorunların çözümleri noktasında; hizmet içi uygulamaların nitelik ve nicelik olarak arttırılması, laboratuvar kullanımı ya da sınıfların dizaynı konusunda okul idaresinin öğretmenleri desteklemesi, öğretmen kılavuz kitaplarının yeniden dağıtılması, velilerin öğretim sürecine destek olmaları noktasında bilinçlendirme çalışmalarının düzenlenmesi, ders kitapları ve programlarının revize edilmesi çalışmalarında öğretmenlerin daha aktif rol almalarının sağlanması önerilebilir.

This study aims to describe the problems encountered by classroom teachers at the primary school level in the science teaching process. The study group of the research consisted of 320 classroom teachers working in public schools in the central district of Kırşehir, which is affiliated to the Ministry of National Education in 2018 to 2019 academic year. The study was designed with a mixed-method, where quantitative and qualitative research methods were used together. In the first part of the research, the scanning model, which is one of the quantitative research methods, was used. Within this scope, the whole universe has been reached and no sampling has been made. In the second part of the study, a phenomenological research design, which is one of the qualitative research methods, was used. In this context, the participants were determined by using the multi-stage sampling method. In the first stage, the schools, which the participants work, were determined by using the criterion sampling method, and in the second stage, by using the maximum variation sampling method, the characteristics of the participants such as the level of class where the participants provide teaching, their genders, year of their professional seniority, their classroom size, the faculties/departments they graduated from, and whether or not they received their postgraduate education were determined. Within the scope of the qualitative dimension of the research, focus group interviews were conducted with a total of 38 classroom teachers,24 males and 14 females. The literature was scanned in the process of the preparation of the semi-structured interview form questions, and the problems that teachers may encounter have been gathered in seven dimensions related to curriculum, teacher, student, textbook, learning environment, parents and administrative, and the data collection process was carried out with seven questions regarding these dimensions. The data obtained in this context were analyzed with the `content analysis` technique. In the quantitative result of the study, on the scale of the problems encountered by classroom teachers in the teaching process of the science course, it was determined that they experienced fewer problems in the sub-dimension of problems arising from the learning environment encountered in the science course, compared to the sub-dimensions of problems encountered in preparation before the process, problems encountered in the process, problems encountered in measurement and evaluation activities, and problems encountered with the curriculum of the science course. However, there was no significant difference in terms of the level of class where the classroom teachers provide teaching, their genders, year of their professional seniority, and whether or not they received their postgraduate education, whereas there was a significant difference in pre-process preparation and problems in the process according to the class size variable, and also across the scale according to the faculty/department variable. As a qualitative result of the research, the teachers stated that there were problems with the topics not being suitable for the grade level, the assessment and evaluation questions being low in the cognitive area, the lack or nonuse of the laboratory, the teachers not being able to update their field information sufficiently, the lack of a guide book, and the parents not showing enough support during the teaching process. In the solutions of these problems; it may be suggested to increase in-service applications in terms of quality and quantity, to the school administration supports teachers on laboratory use or the design of classes, to redistributing teacher guide books, to organize awareness-raising activities for parents to support the teaching process, to provide teachers take a more active role in revising textbooks and programs.