Alanya ipekli el sanatlarına yön verenler

Abstract

İpekböceği yetiştiriciliği ile elde edilen kozalar ipek üretiminin temel kaynağını oluşturmaktadır. Çeşitli aşamalardan geçen kozalar, ipek ipliği olarak işlenmiş ve birçok işlevsel ipekli ürünün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Yüzyıllardır devam eden ipekböcekçiliği, ipek üretiminde kültürel bir birikimle estetik zeminin birleştiği bir çatı haline gelmiştir. Anadolu topraklarında da ipeğin üretimi temelde ticari bir uğraş olarak şekillense de geçen zaman dilimi içerisinde geleneksel bir kültür kimliği şeklini almıştır. Özellikle Alanya bölgesinde 18. yüzyılın sonlarıyla birlikte başlayan bu uğraş alanı, usta-çırak ilişkisiyle genişlemiş adeta yöre ile özdeşleşen bir faaliyet haline gelmiştir. Alanya, yapılan girişimlerle kısa sürede ipek üretiminin merkezi olmuştur. Günlük kullanılan giysilerden, süs eşyalarına, ev tekstillerinden, aksesuarlara kadar sosyal yaşamın her alanında ihtiyaçları karşılamak için birçok işlevsel ürün ortaya çıkmıştır. Modernleşme süreciyle başlayıp günümüzde de devam etmekte olan kırdan kente göç olgusu, birçok geleneksel bağlamı yok ettiği gibi ipekböceği yetiştiriciliğini ve ipekli el sanatlarını da olumsuz etkilemiştir. Günümüzde unutulmaya yüz tutan bu geleneksel öğretinin, sanatsal bir uğraş olarak gelecek nesillere aktarılması oldukça önemlidir. Bu doğrultuda hazırlanmış olan çalışmanın temel amacı, Alanya bölgesinde ipekli el sanatlarını temsil eden önderler üzerinden ipekli el sanatlarının gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak katılımcılarla görüşmeler yapılmış ve elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Bu verilere ek olarak sahadan çekilen görsel kayıtlar ve katılımcıların kendilerine ait eser envanterleri derlenmiştir. Araştırmanın evreni Alanya İlçesi olup, örneklem sayısı 5 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcılar, Alanya Ticaret ve Sanayi Odası, Alanya Halk Eğitim Merkezi, Alanya Belediyesi, Alanya İlçe Tarım Müdürlüğü gibi kurumlardan derlenen bilgiler doğrultusunda kota örneklem yöntemiyle Nurten Gümüş, Rauf Sadullahoğlu, Refika Toklu, Seyfettin Çelik ve Yusuf Çelik olarak belirlenmiştir. Bulgularda temel olarak ipekli el sanatları bağlamında, katılımcıların yaşamları, mesleki deneyimleri, karşılaştıkları sorunlar ve Alanya ipekli el sanatlarına katkılarının neler olduğu aktarılmıştır. Katılımcıların karşılaştıkları sorunlardan hareketle ipekli el sanatlarının Alanya evreninde gelecek kuşaklara aktarılması ve daha popüler hale gelmesi noktasında değerlendirmeler yapılmış ve çözüm önerileri sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Alanya, İpek, İpekli Dokuma, İpekli El Sanatları, İpek Böcekçiliği

Cocoons obtained by silkworm breeding constitute the main source of silk production. The cocoons, which have passed through various stages, have been processed as silk threads and have enabled many functional silk products to appear. Silk breeding, which has been going on for centuries, has become a roof where a cultural accumulation and aesthetic ground unite in silk production. Although the production of silk in Anatolian lands was mainly shaped as a commercial pursuit, it took the form of a traditional cultural identity within the time span. This field of activity, which started especially with the end of the 18th century in the Alanya region, has expanded with the master-apprentice relationship and has become an activity that almost identifies with the region. Alanya became the center of silk production in a short time with the initiatives made. Many functional products have emerged to meet the needs in every area of social life, from daily-used clothes to ornaments and home textiles to accessories. The phenomenon of rural to urban migration, which started with the modernization process and continues today, has negatively affected silkworm cultivation and silk handicraft as well as destroying many traditional contexts. It is very important to transfer this traditional doctrine, which is forgotten today, to future generations as an artistic pursuit. The main purpose of the study prepared in this direction was determined to ensure that silk handicrafts are transferred to future generations over the leaders representing silk handicrafts in Alanya region. Interviews were conducted with the participants using the qualitative research method and the data obtained were analyzed descriptively. In addition to these data, visual records taken from the field and the work inventories of the participants were compiled. The universe of the research is Alanya District and the sample number consists of 5 participants. Participants were determined as Nurten Gümüş, Rauf Sadullahoğlu, Refika Toklu, Seyfettin Çelik and Yusuf Çelik with the quota sampling method in line with the information collected from institutions such as Alanya Chamber of Commerce and Industry, Alanya Public Education Center, Alanya Municipality, Alanya District Agricultural Directorate. In the findings, mainly in the context of silk crafts, the lives of the participants, their professional experiences, the problems they faced and what their contributions to Alanya silk crafts were conveyed. Based on the problems faced by the participants, evaluations were made in order to transfer the silk handicrafts to the next generations in the Alanya universe and become more popular and solutions were offered.Keywords: Alanya, Silk, Silk Weaving, Silk Crafts