`Tenbihü`l-Gabi fi Rü`yeti`n-Nebi` adlı eserin söz dizimi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada TENBÎHÜ'L-GABI FÎ-RÜ'YETİ'N-NEBÎ adlı eserin transkripsiyonu yapıldı ve onun üzerinde söz dizimi çalışması gerçekleştirildi. Bu eser Süleymaniye Kütüphanesi'nde Hacı Mahmud Efendi 2111 numarada kayıtlı bulunmaktadır. Nesih hattıyla Halveti tarikatı Harem-i Şerif şeyhlerinden Yusuf bin Yakub tarafından yazılmıştır. Dini-tasavvufi nitelik taşımaktadır. Peygamberimiz'i görmenin önemi üzerinde durulur. Eser bir mukaddime, üç bab ve bir hatimeden meydana gelmiştir.Mukaddime bölümünde eserin bölümleri kısaca anlatıldıktan sonra adının da `Tenbmü'1-gabî fî-rü'yeti'n-nebî` diye adlandırıldığı söylenir. Bu eserin önce Türkçe cümlelerinin transkripsiyonunu yaptık. Arapça- Farsça cümleleri aslına uygun olarak yazdık. Varak numaralarını asıl sayfa numaralarının altına koyduk. Buna göre Türkçe cümlelerin hepsine baştan itibaren numara verdik.Cümleyi meydana getiren öğeleri ve bunun altındaki morfem birliklerini bütünüyle göstermeye çalıştık. Bunu parantezlemelerle kendi içindeki bütünlüğü de muhafaza ederek verdik. Bundan sonra çalışmamızın değerlendirmesini grafikler ve tablolarla yaptık. Öğelerin dizilişi ve kullanımı, kelime çeşitleri ve kelime gruplarının kullanım oranlan ayrı ayrı gösterilerek bir sonuca bağlandı. Burada 2474 öğe kullanılmıştır. Bunun 890'ı yüklem,758'i zarf tümleci, 364'ü özne, 252'si yer tamlayıcısı, 210'u nesnedir, Buna göre Türkçe cümlelerin yapısında, bu kadar etkilenmelere rağmen, bozulmanın olmadığı görülmüştür. Dilimize giren Arapça-Farsça kelimeler ve terkipler cümleyi bozmadığı gibi dilimizin zenginleşmesini sağladığı anlaşılmıştır.

UI ABSTRACT In this study transcription of TENBIHÜ'L-GABÎ FI-RÜ'YETİ'M-NEBI was done and syntax work has been conducted at the Süleymaniye library in Istanbul with the catalogue number 2111 and written by Yusuf bin Yakub who was one of the Harem- i Şerif sheikhs of Halvetî sect with Nesih calligraphy method. The book has a religious- mystical content and is about significance of meeting prophet mohammed. It consist of three sections: an introduction,three chapters and a conclusion. In the first section, after the sections of the book have been summarized, it was mentioned that the book has been named as `Tenbîhü'1-gabî fî-rü'yeti'n-nebî` First, we did the transcription of Turkish sentences. Arabic-Persian sentences have been written (kept) in their originals. Document numbers have been put under page numbers. Accordingly we have given numbers to Turkish sentences from the beginning. We have tried to show all elements of a sentence and morpheme units, by keeping integrity in itself by using parentheses. We have used graphs and tables to show findings of our study. By showing arrangement and use of elements, kinds of words, and use of word groups with percentages separately, we illustrated the results. Here, 2474 elements were used: 890 predicates; 758 complements ;3 64 subjects;252 place complements; and 210 objects. Accordingly in spite of foreign influences (Arabic-Persian), it is clear that there is no disorder resulted from the foreign influence in Turkish sentence structure Beside the fact that Arabic-Persian words did not corrupt sentence structure they even enriched Turkish.