Denizli`de Çardak Han ve Ak Han

Abstract

II ÖZET Kervansaray mimarisinin ilk örneklerini Karahanlüar inşa etmişlerdir. Anadolu'ya gelen Selçuklu Türkleri burayı vatan edinme çabasını güderken, bir taraftan da ülkede imar faaliyetlerine girişmişlerdir. Ekonomik, sosyal, askeri ve hatta siyasi hedeflerle yapılan kervansaraylar, Anadolu Selçuklu sanatının önemli örneklerini oluşturmuşlardır. 1230 yılında Honaz ve yöresinin hakimi Esedüddin Ayaz tarafından inşa edilen Çardak Han ve aynı güzergahta bulunan 1253-1254 yıllarında Denizli valisi Seyfettin Karasungur tarafından yapılan Ak Han, karma tipli hanlar grubuna girerler. Sultan hanlarına göre küçük boyutlarda uygulanan Çardak Han ve Ak Han, Anadolu Selçuklularının batıdaki yol güzergahının son duraklama noktalandır. Çardak Han'ın açık bölümü yıkılmış, Ak Han ise günümüze açık ve kapalı bölümleriyle ulaşabilmiştir. Çardak Han kapalı bölümünde yer alan figürlü süslemeleri ile dikkat çekerken, Ak Han avlu taç kapısındaki kare çerçevelerin içine yerleştirilmiş figürlü süslemeleri, bu figürlü süslemeleri zenginleştiren bitkisel süsleme ve geometrik tezyinatıyla Anadolu Selçuklu sanatında özel bir öneme sahiptir. Bu yapılar, Anadolu Selçuklu dönemi sanat ortamını yansıtmakla kalmayarak, İslam Öncesi ve Türk-İslam Devletlerinin kültür izlerini de taşımaktadır. Bu etkilerle kervansaray mimarisi kemale ermiş ve 13.yy. Anadolu'da, kervansaray inşası bakımından bir atılım çağı olmuştur. Çardak Han ve Ak Han birer kültür değerimizdir. Yapılacak bir kazı çalışmasıyla, Çardak Han'ın açık bölümü ve Ak Han'ın hamam kısmı kesin bir şekilde belirlenebilecektir. Böylece yapıların Anadolu Selçuklu sanatındaki yeri tam anlamıyla ortaya konmuş olacaktır. Mustafa BEYAZİT

Ill ABSTRACT The first architectural examples of Caravanserais (Kervansaray) were built by Karahan's. While Seljuk Turks were trying to make Anatolia their homeland, they were also doing construction activities. Caravanserais built for social, military, and even political purposes are important examples of the Seljuk Arts. Çardak Han built by Esedüddin Ayaz the of Honaz region and Ak Han built by Seyfettin Karasungur the Governor of Denizli can be grouped in the mixed type of caravanserais since they had both covered and open-air area. Çardak Han and Ak Han, which are smaller compare to the Sultan Han were the last stop for Seljuks in the west. The open-air area in the Çardak Han had been collapsed, however both open-air and covered area of the Ak Han is still remain standing today. Figures in the covered part of the Çardak Han and figures placed into square frames with plant and geometric decorations on the main door were common in Seljuk decorative arts. Çardak Han and Ak Han not only reflects the Seljuk arts but also carries remnants of both Pre-Islamic and Islamic cultures of Turks. Caravanserais architecture had been influenced by these cultures and had golden years in the thirteenth century. Çardak Han and Ak Han are our cultural treasures. The open-air part of Çardak Han and the bathroom in the Ak Han can be unearthed by an excavation so that we can see their important place in the Seljuk Arts. Mustafa BEYAZİT