Vergilerin uyum maliyetleri: Denizli örneği

Abstract

Vergilerin uyum maliyetleri mükelleflerin vergi kanunlarının yükümlülükleri yerine getirebilmek üzere katlandıkları maliyetlerdir. Uyum maliyetleri konusu son yıllarda akademisyenler, bürokratlar ve politikacılar tarafından ilgi çeken bir konu haline gelmiştir. Çalışmanın konusunu vergilerin uyum maliyetlerinin tanımlanması, Denizli'de Kurumlar Vergisi mükelleflerinin 2003-2004 vergilendirme döneminde katlandıkları uyum maliyetlerinin büyüklüğünün belirlenmesi, bu maliyetlerin bileşim ve dağılımının analiz edilmesi ve sonuçların değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Dünyada bu konuda yapılmış çalışmalar incelendiğinde Türkiye'de bu tip çalışmaların yetersiz olduğu ve vergi sisteminin etkinliğini azaltan koşulların bilinmesi amacıyla çeşitli vergi türleri açısından uyum maliyetlerinin hesaplanmasına yönelik çalışmalara ihtiyaç olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmada amaç, hem bu konudaki yetersizliği gidermek amacıyla yerel düzeyde yapılacak uyum maliyeti çalışmalarına öncülük etmek hem de, büyüklüğü belirlenen, vergi sistemi dolayısıyla bireylerin katlandıkları uyum maliyetlerini minimize edecek bir önlemler dizisi oluşturmaktır. Veri toplama yöntenji olarak anket yönteminin seçildiği bu çalışmada Denizli'de Kurumlar Vergisi mükelleflerini temsil etmek üzere tesadüfi örnekleme yoluyla 200 firma seçilmiş, bu firmalarla görüşülmüş ve 124 firmanın % 62 yanıt oranı ile sonuçları değerlendirilmeye alınmıştır. Çalışmada Denizli'de bulunan Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin toplam uyum maliyetlerinin ödedikleri Kurumlar Vergisi 'nin içindeki payının yaklaşık %15 olduğu tespit edilmiştir. Diğer ülke uygulamalarına bakıldığında bu oran çok yüksek görünmektedir. Dolayısıyla uyum maliyetlerinin azaltılması amacıyla alınacak bir dizi önlemin hem mükellefler hem de vergi idaresi bakımından oldukça önemli sonuçlara sahip olduğu görülmektedir.

Compliance costs may be defined as `those costs which are associated with complying with the requirements of a tax system, over and above the actual payment of tax and over and above any distortion costs inherent in the tax. Concern about the compliance costs of taxpayers is an area of growing interest among academics, policy makers and the public. Direct taxation is costly not only for tax authorities but also for the firms. Although cost of taxation for the tax offices have researched extensively, compliance costs are still a relatively under-research area especially for developing countries. There is no rigorous study concerning compliance cost of taxation in Turkey. In this dissertation, we investigated determinants of compliance cost of the corporation tax in the case Denizli, Turkey. The data for this study were obtained by a survey of a random sample of 200 firms in Denizli. There was a high rate of response which is 62 %. The result have shown that compliance costs in Turkey is a significant factor in business costs, especially for the small business. Aggregate compliance costs in the direct taxes that are paid by the taxpayer is about 15 %. This is very high when we compare the world average. A set of measure needs to minimize the costs of compliance.