XIX.yüzyıl ortalarında Alanya (Temettuat Defterlerine göre)

Abstract

ÖZET Alanya coğrafî özellikleri ve konumu nedeniyle bir çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Yarımadanın dalgalara karşı korunaklı bir İmanının bulunması ve savunmasının kolay olması önemli bir ticaret ve yerleşim merkezi olmasını sağlamıştır. Selçuklu Sultam Alaeddin Keykubat döneminde Türk hakimiyetine geçen şehir, fatihinin adı vesilesi ile `Alaiye` adını almıştır. Selçuklular döneminde parlak bir dönem yaşayan, daha sonra Karamanoğullan hakimiyetine geçen şehir 15.yüzyıl ortalarından Cumhuriyet dönemine kadar Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Osmanlı döneminde sancak merkezi durumunda olan Alaiye, Kıbrıs adasının fethinden sonra bu eyalete bağlanmıştır. İnceleme dönemi olan 1844-45 yılı temettuat kayıtlarına göre Alaiye, Konya eyaletinin Alaiye sancağına bağlı bir kaza durumundadır. 19. Yüzyıl ortalarında yörenin sosyal ve ekonomik hayatı genel olarak taran ve hayvancılık ağırlıklı olduğu anlaşılmaktadrr. Kaza genelinde tarla tarımının yam sıra meyvecilik de bazı yerleşim birimlerinde yoğunlaşmıştır. Bu yapının oluşmasında iklim, bitki örtüsü, yüzey şekillerinin büyük etkisi vardır. Tarımsal üretim daha çok ahalinin genel günlük ihtiyaçlarını karşılamaya dönük olan hububata ayrılmıştır. Ancak kaza merkezi ve Seyyid Mahmut nahiyesi merkezinde tarım ve hayvancılık yanında meslek erbabı hanelerin yoğun olduğunu görmekteyiz. 19. yüzyıl ortalarından günümüze kadar geçen süreç içerisinde önemli derece değişiklikler görülmekle beraber, günümüzde kırsal alanlarda tarım ve hayvancılığın ağırlığım muhafaza ettiği görülmektedir. Sahil kesimlerinde ise turistik faaliyetlerin tarım ve hayvancılığın yerini aldığım görmektedir. Yine de turfanda sebze ve meyvecilik kaza genelinde yaygın bir uğraş alam olarak ağırlığım hissettirmektedir.

ABSTRACT Alanya was a center of many civilisations because of her geographical features and position. The Peninsula which had a sheltered harbour from waves and ease to be defended, let Alanya become one of the commercial and settlement centers. It was given a name `Alaiye`, due to the conqueror of the city, the Seljukid Sultan of Alaeddin Keykubat. The city which had lived a brilliant period in the era of the Seljukids, and then ruled by the Karamanoğulları, was occupied by the Ottomans from the middle of the 15* Century to the Republic Era. Having been a Sanjak center of Otoman period, Alaiye became a part of the Province of Cyprus, after the conquest of Cyprus. According to the documents (temettuats) of 1 844-45, Alaiye was a district (kaza) of Sanjak of Alaiye in the Province of Konya in the research field. In the middle of the 19th Century, the social and economic structure of this region depended generally on agriculture and stock-breeding. In addition to agriculture, fruit growing also raised in several areas. Climate, flora and surface played an important role in this situation, too. Agricultural production was led to cereals to meet the daily needs for the people. However, we have also seen mostly vocational workshops and houses besides agriculture and stock-breeding in the center of the district and Seyyid Mahmut. From the middle of the 19th Century and up to now, there have been many important changes, and we have also seen the importance of agriculture and stock- breeding in the rural areas nowadays. In the coastal regions, tourism services have taken place instead of agriculture and stock-breeding. Nevertheless, people have maintained growing early vegatables and fruit in the district. Denizli-2005