Meme kanserli kadınların birinci derece akrabalarının meme kanseri risk düzeyleri ve tarama davranışlarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, meme kanserli kadınların birinci derece akrabalarının meme kanseri risk düzeyleri ve tarama davranışlarının belirlenmesi amacı ile yapıldı.Araştırma, tanımlayıcı tipte yapıldı. Araştırmanın evrenini Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Onkoloji Kliniğin'de kayıtlı meme kanseri nedeni ile tedavi edilen 571 meme kanserli kadının, çalışmayı kabul eden 18 yaş ve üzeri, 345 birinci derece yakın akrabaları oluşturdu.Araştırmada, veriler anket formu ve Tyrer-Cuzick meme kanseri risk belirleme modeli kullanılarak toplandı.Çalışmada, Sivas C.Ü. Onkoloji Kliniği'nde kayıtlı meme kanserli kadınlar belirlendi. Meme kanserli kadınların listesi oluşturuldu. Listedeki kadınlar çalışmacı tarafından telefon ile arandı. Kadınlara çalışmanın amacı açıklandı ev randevusu alındı. Randevuya kadınların birinci derece yakınları (anne, kız çocuğu, kız kardeş ve teyze) davet edildi. Randevu gün ve saatinde kadınlara ev ziyareti yapılarak anket formları yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulandı. Kadınların risk faktörleri bilgisayar ortamında yer alan http://ibis.ikonopedia.com/ linkine girildi ve risk düzeyi belirlendi.Çalışmada elde edilen veriler IBM SPSS Statistics 24.0 programında analiz edildi. Tanımlayıcı veriler için yüzde, frekans, ortalama ve standart sapma, değişkenler arasındaki bağıntıyı belirlemek için regresyon analizi, sayımla elde edilen verilerin değerlendirilmesinde X2 (Chi Square) testi kullanıldı ve yanılma düzeyi 0.05 olarak alındı.Çalışmada kadınların yaş ortalaması 43.1±0.15 olup, %58.3'ünün kız kardeşi meme kanseri idi. Kadınların çoğunluğunun fiziksel egzersiz yapmadıkları ve hamur işi ve yağlı beslendikleri, aile faktörü dışındaki meme kanseri risk faktörlerini taşıma oranlarının düşük olduğu belirlendi. Bununla birlikte lise (20.33±7.23) ve üniversite mezunlarının (24.23±6.35), bekar (21.47±7.56), 45 yaş ve üzeri (7.28±5.43), normal kilolu (17.50±9.62), 12 yaş (15.53±9.94), 13 yaş ve üzeri menarş olanların (18.35±8.89), menopoza 40 yaş ve üzeri girenlerin (10.38±7.98), hormon replasman tedavisi (15.93±10.02) ve doğum kontrol ilacı kullananların (21.80±7.98), çocuğu olmayan (21.09±8.29) ve bir çocuğu (22.03±7.32) olanların ve 31 yaş sonrası doğuranların (23.35±10.63), alkol kullananların (21.42±8.74), yağlı ve hamur işi ağırlıklı beslenenlerin (8.28±5.83) yaşam boyu riski oldukça yüksek bulundu.Kadınların 45 yaş altı (%71.4), bekar (%60.5), üniversite mezunu ( %67.1), obez (%62.5) menopoza girmeyenlerin kendi kendine meme muayenesi; 45 yaş ve üzeri (%69.0), okur-yazar (%65.7), obez (%57.5), boşanmış (%70.4), 51-65 yaş menopoza girenlerin (%70.5) klinik meme muayenesi; 45 yaş ve üstü, (%76.8), boşanmış (%66.7), okur-yazar olmayan (%63.0), obez (%57.5) ve 51-60 yaş menopoza girenlerin daha çoğunlukla mamografi yaptırdığı belirlendi.Sonuç olarak bu çalışmaya katılan birinci derece akrabası meme kanserli kadınların meme kanserinin bazı risklerini taşıdığı ve meme kanserinin erken tanısına ilişkin tarama davranışlarına yönelik uygulamalarının istendik düzeyde olmadığı belirlendi. Bu bağlamda bu kadınların meme kanseri ve tarama davranışlarına ilişkin farkındalıklarının arttırılmasına yönelik bilgi verilmesi gerektiği sonucuna varıldı.Anahtar Kelimeler: Kanser, Meme Kanseri, Risk Faktörü, Tarama Davranışı, Aile Öyküsü

This study was conducted to determine breast cancer risk levels and screening behaviors of first degree relatives of women with breast cancer.The research was descriptive type. The population of this study consisted of 345 first degree relatives of 571 women with breast cancer who were over 18 years of age and received treatment for breast cancer in oncology clinic of Cumhuriyet University Research and Application Hospital.Data were collected by using the questionnaire and the Tyrer-Cuzick risk determination model.Women with breast cancer who were registered to oncology clinic were determined. A list of women with breast cancer was made. The women in the list were phoned by research. The purpose of the study was explained to women and appointment was made for home visit. The first degree relatives of women (mother, daughter, sister and aunt) were invited to the appointment. Women were visited on appointed day and time, and the questionnaires were administered with face-to-face interview method. The risk factors of women were recorded at http://ibis.ikonopedia.com/ and the risk level was determined.The data obtained from the study were evaluated in IBM SPSS Statistics 24.0 program. Percentage, frequency, mean and standard deviation were used for descriptive data, regression analysis was used to determine the correlation between the variables, X2 (Chi Square) test was used to evaluate the data obtained by counting and the error level was taken as 0.05.The average age of women in the study was 43.1±0.15, and 58.3% of them had sisters with breast cancer. It was determined that the majority of the women did not do physical exercise, consumed pastry and fatty foods, and they had low rates of breast cancer risk factors except for the family factor. Lifetime risk for breast cancer was found to be high in women who were high school graduates (20.33±7.23), university graduates (24.23±6.35), single (21.47±7.56), aged 45 and over (7.28±5.43), who had normal weight (17.50±9.62), menarche at 12 years old (15.53±9.94) and 13 and over (18.35±8.89), who went through menopause aged 40 and over (10.38±7.98), who used hormone replacement therapy (15.93±10.02) and oral contraceptives (21.80±7.98), who had no children (21.09±8.29) and had only child (22.03±7.32), who did not give birth (20.92±8.41) and gave birth after 31 years of age (23.35±10.63), who consumed alcohol (21.42±8.74) and consumed pastry and fatty foods (8.28±5.83).It was determined that women who were under the age of 45 (71.4%), single (60.5%), university graduate (67.1%), obese (62.5%) and did not go through menopause performed breast self examination; women who were aged 45 years or over (69.0%), literate (65.7%), obese (57.5%), divorced (70.4%) and went through menopause between 51-65 years of age (70.5%) had clinical breast examination performed; women who were aged 45 years and over (76.8%), divorced (66.7%), illiterate (63.0%), obese (57.5%) and went through menopause between 51-60 years of age had mammography taken.As a result, women who had first degree relatives with breast cancer in this study carried some risks of breast cancer and their applications to screening behaviors related to early diagnosis of breast cancer were not at a desired level. Accordingly, it has been concluded that these women should be informed about breast cancer and screening behaviors in order to increase their awareness.Key Words: Cancer, Breast Cancer, Risk Factor, Screening Behavior, Family History