Takım sporlarında algılanan antrenör, ebeveyn ve akran güdüsel iklim faktörlerinin başarı algısı üzerindeki etkisi

Abstract

Spor, günümüz insanının yoğun temposuna karşı gerek fiziksel gerek psikolojik anlamda rahatlama, zinde kalma amacıyla yürütülen egzersizlerdir. Geçmiş yıllarda sporcunun başarıyı elde etmesinde fiziksel performansın en etkili faktör olduğu düşünülmekteyken, bugün güdülenme faktörünün fiziksel performans faktöründen daha etkili olduğu ifade edilmektedir. Bir güdülenme türü olarak içsel güdüleme, sporcunun kendini başarıya odaklaması, başaracağına inanması bağlamında önem taşımaktadır. Sporcuların başarıya ulaşma yolunda tercih ettikleri yöntemler veya teknikler kadar, başarı algıları da günümüzde değişime uğramaktadır. Güdüsel iklim kavramı, spor psikolojisi alanında gittikçe önem kazanan bir kavramdır ve bu çalışmanın da temel çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bu araştırma, takım sporlarında algılanan antrenör, ebeveyn ve akran güdüsel iklim faktörlerinin başarı algısı üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla Sivas'ta bulunan ve futbol, basketbol, voleybol ve hentbol sporlarıyla en az 3 yıl deneyim kazanmış 362 adet sporcu üzerinde uygulanmıştır. Güdüsel iklim konusunda yeterli çalışmalar bulunurken ebeveyn ve akran güdüsel iklim konularında literatürde çok az çalışma olması nedeniyle önem taşımaktadır. Çalışmada, sporcuların başarı algılarını belirlemek amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği kullanılmıştır. Geniş örneklemlere sahip olan araştırma ve çalışmalar için anket tekniği oldukça elverişlidir. Anket tekniği katılımcıların herhangi bir konudaki görüşlerini çeşitli türlerde sorular sorarak toplamayı hedefleyen bir tekniktir. Araştırmacıya istatistiki anlamda sağlıklı veriler vermektedir. Anket formları, katılımcılara yüz yüze uygulanmış ve elde edilen veriler SPSS istatistik programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında frekans analizi, çapraz tablo, t testi gibi istatistiki analizler yapılmıştır. Elde edilen veriler analize tabi tutularak değerlendirilmiştir.Bulguların değerlendirilmesi sonucunda, katılımcıların demografik özellikleri ile güdüsel iklim envanteri alt boyutları olan ustalık, performans, başarı algısı envanteri alt boyutları olan görev, ego, akran güdüsel iklim envanteri alt boyutları olan takım içi çatışma ve ebeveyn güdüsel ilkim envanteri alt boyutları baba-anne endişe iklimi, baba-anne çabasız başarı, baba-anne öğrenme haz arasında anlamlı farklılıklar saptanmıştır (p<0,05). Sporcuların ölçek sorularına verdikleri cevaplar doğrultusunda güdüsel iklim alt boyutlarından performans alt boyutunun erkek sporcularda ön planda olduğu görülmektedir. Araştırmanın sonucunda sporculara ustalık becerilerini geliştirme imkânı konusunda içsel güdüleme eğitimleri verilebilir. Bir diğer sonuç olarak, sporcuların branşlara yönlendirilmesinde beden eğitimi öğretmenlerinin daha etkin olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda, beden eğitimi öğretmenlerine sporcu seçimleri ve yetenekli sporcuları tespit etmeleri konusunda gerekli akademik eğitimler verilmesinin uygun olduğu önerisinde bulunulabilir.Anahtar Kelimeler: Güdüleme, Güdüsel İklim, Başarı Algısı.

Sport is the exercises that people do against the rush of life in order to get relaxed, stay healthy in terms of physical and psychological aspects. In the past, it used to be believed that physical performance was an important factor in order to reach the target, but today it is believed that motivation factor is more effective than physical performance. As a kind of motivation, inner motivation is important because it helps sportsmen to focus on success and believe in themselves to reach the success. In as much as the methods sportsmen prefer in order to reach the target change, their perception of success also changes today. Motivational Climate term is getting more and more important in Sports Psychology and it is the fundamental term in this study. This research is carried out on 362 participants who have 3 years experience in team sports like football, volleyball, basketball and handball in order to determine the effects of trainer, parents and motivation climate factors' role on perception of success. This research is important as there are few works on this subject. In the study, survey technique, a quantitative research method is used. Survey technique is a useful technique particularly for the researches on large samples. Survey is used to gather data on a particular subject by asking different kinds of questions. It provides statistical data to the researcher. Survey forms are applied face to face to participants and the data obtained from the survey is analyzed through SPSS statistical program. For the research, frequency analysis, cross tables and t test analysis are done. The data obtained from the research is analyzed and evaluated.According to the conclusions of the findings, significant differences between demographic data and competence and performance from the motivational climate task and ego from the perception of success, teammate conflict from peer motivational climate, parents' worry conducive climate and parents' success without effort, mother and father learning and enjoyment climate were found out (p<0,05). According to the findings of the research, among the sub-dimensions of the motivational climate, it is found out that performance is considered to be more important for the male attendants. As a suggestion, the sportsmen can be trained to improve their competence skills and their inner motivation. Besides, according to the findings, the reason what drove the attendants towards sport is their teachers of physical education lesson. According to the results, It can be proposed that the teachers of physical education lesson can be received training to identify talented young sportsmen and raise them to be successful.Key Words: Motivation, Motivational Climate, Perception of Success