Xıx. yüzyılda Denizli Merkez kazasına bağlı köylerin sosyo-ekonomik durumu (temettuat defterlerine göre)

Abstract

Bu çalısma, 1844-1845 (H. 1260-1261) yılında Denizli merkez kazasına baglı bazıyerlesim yerlerinin sosyal ve ekonomik yapısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalısma,dönemin en önemli kaynaklarından olan ?Temettuat Defterleri?nden faydalanılarakhazırlanmıstır. 1844 yılında Aydın Eyaletine baglı Denizli merkez kazasına ait 28 yerlesimyerinin Temettuat Defteri bulunmaktadır.XIX. yüzyıl ortalarında Denizli merkez köylerinin tarım ve hayvancılıga dayananekonomik yapısı dikkat çekmektedir. Ekili tarımda ürün deseni hububat, pamuk, tütün, bostanve hayvan yemi, dikili tarımda ise bag ve bahçe ortaya koymaktadır. Gelir kaynaklarının %52'sini tarım, %37'sini meslek, %3'ünü hayvan, %8'ini diger hâsılatlar olusturmaktadır.Yerlesim yerlerinin toplam hâsılatı da 1386472 kurustur. Hâsılatın 201623,75 kurusu, toplamhasılatın %15'i vergi olarak devlete ödenmektedir. Verginin %35,6'sını ösür vergisi,%64,4'ünü ise vergi-yi mahsus olusturmaktadır.Hububat üretiminde bugday %37,4, arpa %30,3 payla ilk sırada yer almaktadır. Darı%16,2 ve hububat grubuna alınan sogan %13,8 paya sahiptir. Susam, melaz ve burçagınüretim payları ise oldukça düsüktür.Temettuat Defteri bulunan Denizli merkez köylerinde yasayan ahalinin sadecetarımsal faaliyetlerden gelir elde ettigi düsünülmemelidir. Yerlesim yerlerinden bazılarındadüzlük alanların bulunmayısı ahalinin tarım dısı faaliyetlere yönelmesine neden olmustur.Özellikle Göveçlik, Gerzile, Karcı, Bereketler, Hallaçlar ve Hisar'da dokuma, ticaret, nakliyeve çesitli zanaatların çokça yapıldıgı görülmektedir.

This study aims to explore the social and economical situation of some residentialplaces in Denizli central sub-province in the years1844-1845 (H. 1260-1261). The study ismade using ?Temettuat Defterleri? (Tax Recordings) which are the most important sources ofthat period. In 1844, there had been Tax Recordings of 28 allocation units of Denizli centralsub-province of Aydın state.In the middle of 19th century, the economical situation based on agriculture andstock raising in Denizli central villages is striking. The yield patterns produced were grain,cotton, tobacco, melon and animal fodder in cultivated agriculture and vineyard together withhorticulture in planted agriculture. Sources of income were composed by % 52 agriculture,%37 entrepreneurship, %3 stock raising and %8 by other incomes. Total revenue of theallocation units were 1386472 kurush. 201623, 75 kurush of the revenue and %15 of the totalincome were paid to the government as tax. %35,6 of the tax was tithe tax (ösür vergisi) and%64,4 was vergi-yi mahsus.In crop production, wheat by %37, 4 and barley by %30, 3 were in the first place.Maize had % 16, 2 proportions and onion which is considered in cereals? group had %13, 8 inproportion. The production proportions of sesame, melaz (?) and vetch are too low.It shouldn?t be taught that the people living in Denizli central villages which hadTemettuat Defteri (Tax Recordings) got the only income from agricultural activities. Theabsence of plain areas in some allocation unites made people make activities different fromagriculture. Weaving, trading, transportation, and various crafts are widely seen especially inGöveçlik, Gerzile, Karcı, Bereketler, Hallaçlar and Hisar.