Lise öğrencilerinde sağlık algısı ve riskli sağlık davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırma lise öğrencilerinin sağlık algısı ile riskli sağlık davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Ağrı ili Eleşkirt ilçe merkezinde bulunan liselerde öğrenim gören öğrenciler (N=1748) oluşturmuştur. Tabakalı basit rastgele örnekleme yöntemine göre 339 öğrenci örnekleme alınmıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ) ve Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği (RSDÖ) ile toplanmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde Shapiro-Wilk's, Mann Whitney U Testi, Kruskall-Wallis H testi, Post-Hoc Çoklu Karşılaştırma Testi ve Spearman's Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin %50.4'ü erkek, %49.6'sı kız olup %31'i 9.sınıfta öğrenim görmektedir. Öğrencilerin %75.5'inin çekirdek ailede olduğu, %76.1'inin ailesi ile birlikte yaşadığı, %56'sının 4-6 kardeşi olduğu, %43.4'ünün ailesinin aylık gelir düzeyinin 1500-2500 TL olduğu, 49.6'sının aile tutumunun demokratik olduğu ve %37.8'inin son 30 gün içerisindeki sağlık durumunu iyi olarak değerlendirdiği saptanmıştır. Elde edilen bulgulara göre Sağlık Algısı Ölçeği toplam puan ortalaması 53.14±8.27'dir. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerden; kız öğrencilerde, Sağlık Meslek Lisesi'nde öğrenim görenlerde, lise 9. sınıfta öğrenim görenlerde, liseyi istemeyerek tercih edenlerde, 4-6 kardeşe ve parçalanmış aileye sahip olanlarda, ailesinin aylık geliri 2500-3500 TL olanlarda, aile tutumu demokratik olanlarda, annesi ve babası lise mezunu olanlarda toplam puan ortalamalarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin Riskli Sağlık Davranışları ölçeği toplam puan ortalaması ise 43.45±7.22 olup; toplam puan ortalamalarının erkek öğrencilerde, Çok Programlı Lise'de öğrenim görenlerde, lise 11. sınıfta öğrenim görenlerde, liseyi istemeyerek tercih edenlerde, 10 ve üstü kardeşe ve geniş aileye sahip olanlarda, ailesinin aylık geliri 1500-2500 TL olanlarda, aile tutumu ilgisiz olanlarda, annesi ortaokul mezunu olanlarda, babası okur-yazar olmayanlarda yüksek olduğu belirlenmiştir. Sağlık Algısı ile Riskli Sağlık Davranışları arasında da negatif yönlü ve zayıf bir ilişki olduğu bulunmuştur (r:-0.389). Sonuç olarak sağlık algısının, riskli sağlık davranışları üzerinde önemli bir faktör olduğu tespit edilmiştir. Sağlığa yönelik iyi tutum geliştirmek ve riskli sağlık davranışlarını önlemek için ergenlik dönemi fırsat olarak değerlendirilmelidir. Anahtar Kelimeler: Lise Öğrencileri, Sağlık Algısı, Riskli Sağlık Davranışları, Hemşirelik.

This study was conducted as a descriptive study in order to determine the relationship between health perception and risky health behaviors of high school students. The population of the study consisted of high school students (N = 1748) in Eleşkirt district of Ağrı province. According to the stratified simple random sampling method, 339 students were sampled. The data of the study was collected by Personal Information Form, Health Perception Scale and Risky Health Behaviors Scale. Shapiro-Wilk's, Mann Whitney U Test, Kruskall-Wallis H Test, Post-Hoc Multiple Comparison Test and Spearman's Correlation Analysis were used for statistical evaluation of the data. 50.4% of the students in the study are male, 49.6% are female and 31% are in 9th grade. It was determined that 75.5% of the students were in nuclear family, 76.1% lived with their families, 56% had 4-6 siblings, 43.4% of the students had a monthly income level of 1500-2500 TL, 49.6 of them had a democratic family and 37.8% of them evaluated their health status as good in the last 30 days. According to the findings, the mean total score of the Health Perception Scale was 53.14 ± 8.27. Among the students included in the scope of the research, female students, those attending the Health Vocational High School, those who were studying in the 9th grade of high school, and those who preferred unwillingly to high school, who had 4-6 siblings and broken families, whose monthly income of the family was 2500-3500 TL, whose family attitude was democratic, and whose mother and father were high school graduates, the total scores were found to be high. The mean score of the students' Risk Health Behaviors Scale was 43.45 ± 7.22. It was determined that the total score averages were higher among male students, Multi-Program High School students, 11th grade high school students, and those who preferred high school unwillingly, who had 10 or more siblings and extended families, whose monthly income of the family was 1500-2500 TL, whose family attitude was unconcerned, whose mother was secondary school graduate and whose father was illiterate. It was found that there was a negative and weak relationship between health perception and risky health behaviors (r:-0.389). As a result, it was determined that health perception is an important factor on risky health behaviors. Adolescence should be considered as an opportunity to develop good attitudes towards health and to prevent risky health behaviors. Key Words: High School Students, Health Perception, Risky Health Behaviors, Nursing.