Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri programlarında dış politika (1920-1980)

Abstract

Cumhuriyetimiz bugüne kadar belli baslı dönemlerden geçmistir. Atatürkdöneminde dıs politika öncelikleri Lozan Antlasmasının genç Türk devletinesagladıgı yeni uluslararası kimlik ve hakların uygulanarak pekismesi, dıs iliskileringelistirilip çesitlendirilmesi, uluslararası çok taraflı siyasi faaliyetlere katılım, iktisadihayatımızın ve silahlı kuvvetlerimizin modernlestirilmesini hedefleyen çalısmalarseklinde özetlenebilir.Atatürk'ün vefatı üzerine Cumhurbaskanı olan smet nönü, devleti otoriter veduruma hakim bir sekilde yönetmis, Akdeniz'de Mussolini tehlikesi karsısında veçok yakınlasmıs olan II. Dünya Savası öncesi ngiltere ve Fransa'yla dayanısmayadogru bir dıs politika çizgisine yönelmistir. nönü'nün dikkatli ve ihtiyatlı tutumuTürkiye'yi savasın dısında tutmus ve altı yıla yakın süren ve özellikle Avrupa veAsya için felaketli bu dönemde Türkiye, hem batılı müttefiklerin kendisini savasasürükleme taleplerini savusturmus, Almanya ile çatısma durumuna girmemis veSSCB ile iliskilerde zorluklar yasanmasına mahal vermemistir.1950 Mayıs'ındaki seçimlerde yirmi yedi yıldır süren tek parti iktidarı sonaermis ve Demokrat Parti'nin on yıl sürecek iktidarı baslamıstır.Bu dönemdeCumhurbaskanı Celal Bayar ve Basbakan Adnan Menderes Hükümetleri'nin dıspolitikası batı dünyası ile iliskilerin sıkılastırılması, güvenligimiz için NATO'yagirmek, dıs yardımlardan azami istifade ile yetersiz ve köhnelesmis altyapıyıgüçlendirecek yatırımları ve iktisadi kalkınmayı saglamak seklinde özetlenebilir.27 Mayıs 1960 Askeri darbesi ile Demokrat Parti iktidardan uzaklastırılmısve bir süre askeri bir yönetim iktidarda kalmıstır. Bu dönemde Türkiye uluslararasıtaahhütlerini sürdürmeye devam etmistir. 1961'de yeniden çok partili siyasi hayatageçilmistir. Kıbrıs sorunu artık Türkiye'nin dıs politikasında devamlı bas köseyeoturmus ve dıs iliskilerini hayli etkilemeye baslamıstır.Özetle; Türkiyemiz jeostratejik konumu, jeopolitik önemi ve milli hedefleri ileçevresindeki kritik olaylara büyük bir duyarlılık içinde, problemlerle dolu dısiliskilerinde büyük gayretler ve gelismelerle Atatürk'ün yolunda azimle devametmektedir.

Türkiye has been passed through many important eras. In Atatürk's era,political priorities are strengthen the national identity and rights, which were taken inLoussane Treaty, improving international relatioans,take part in multinationalactivities, improving financial status and strengthen the army .After Atatürk's death, nönü became president. He ruled the state very strictlyand tough. With the threat of Mussolini and inevitable II. World War he built closerelations with England and France. With nönü's cautious international relationsTürkiye avoided the II. World War, avoided the attempts to drag Türkiye to War byAllies, avoided the conflict with Germany and SSCB for six disastrous years for allAsia and Europe.In 1950's elections 27-year-single-ruling party era ended and began the 10year era of Domocrat Party. President Celal Bayar and Vice President AdnanMenderes built close relations with western powers, took part in NATO, tookinternational helps to modernize the country, modernized the old infrastructure anddeveloped economy of the country.After military coup in 1960 military power, Democrat Party was abstainedfrom ruling the country so the military power ruled the country for a while. In thisperiod Türkiye announced that he will stick to international promises though. 1961the country transform to multi-party democratic elections again. Cyprus became amain issue of our international relations from now on and effected our internationalrelations severely.Türkiye with its geopolitik and geostrategic position, will keep its promisesheading to Atatürk's path beware of critical issues, full of problems in internationalrelations and events around him.