Mamografi çektiren ve çektirmeyen kadınların meme kanseri risk faktörleri ve mamografiye ilişkin sağlık inançlarının belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırma meme kanseri için mamografi (MMG) taramasına gelen ve cerrahi kliniklerde yatan hasta refakatçilerinden daha önce hiç MMG çekimi yaptırmamış olan kadınların meme kanseri risk faktörlerini ve MMG'ye ilişkin sağlık inançlarını belirlemek amacı ile yapıldı.Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte yapılan bu araştırma, 11 Ocak 2018-1 Haziran 2018 tarihleri arasında yürütüldü. Araştırmanın evrenini belirtilen tarihler arasında Sivas Numune Hastanesi MMG birimi ve Sivas Halk Sağlığı Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezi (KETEM) gezici MMG aracına MMG çektirmeye gelen kadınlar ile Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Araştırma ve Uygulama Hastanesi cerrahi kliniklerde yatan hastaların refakatçilerinden daha önce hiç MMG çektirmemiş kadınlar oluşturdu. Araştırmanın örneklemini belirlenen tarihler arasında 35 yaş üzeri MMG çekimine gelen 500 kadın ve hiç MMG çektirmemiş refakatçilerden oluşan 500 kadın olmak üzere toplam 1000 kadın oluşturdu. Veriler anket formu ve Champion'un Sağlık İnanç Modeli MMG Ölçeği (CSİMMÖ) ile toplandı. Araştırmanın normal dağılım göstermeyen verilerinin analizinde bağımsız iki grup için Mann-Whitney U; bağımsız ikiden fazla grup için Kruskal Wallis H testi kullanıldı. Kadınların sosyodemografik ve meme kanseri risk faktörü özelliklerinin CSİMMÖ alt boyutlarını yordama gücünü belirlemek için Linear Regresyon analizi kullanıldı. Veriler p<0.05 düzeyinde anlamlı kabul edildi. Bulgular: Kadınların yaş ortalaması 51.48±8.243 olup, %53.2'sinin 50 yaş ve üzerinde olduğu, MMG çektiren kadınların %34.6'sının MMG'yi tarama nedeniyle çektirdiği, MMG çektirmeyen kadınların %66.6'sının kanser olmadığı için MMG çektirmediği belirlendi. MMG çektiren kadınların duyarlılık boyutu, MMG çektirmeyenlerin yararlar, engeller, önyargılar ve toplam puanının daha yüksek olduğu yararlar boyutu dışındaki boyutlar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptandı (p<0.05). Kadınların duyarlılık boyutu üzerinde MMG çektirme (β= 0.128, p= 0.000), oturduğu yer (β= 0.069, p= 0.049), egzersiz (β= 0.103, p= 0.001), ailede meme kanseri olması (β= 0.195, p= 0.000), menopoz ve OKS kullanma; yararlar boyutu üzerinde yaş (β= 0.085, p= 0.013), eğitim (β= 0.206, p= 0.000), ilk menstruasyon yaşı, doğum yapma durumu, ilk doğum yaşı, çocuk sayısı, sigara, alkol kullanma ve MMG'ye ilişkin bilgi; engeller boyutu üzerinde MMG çektirme (β= -0.110, p= 0.000), yaş (β= 0.251, p= 0.000), eğitim (β= -0.153, p= 0.000), ailede meme kanseri olması ve menopoz, ilk menstruasyon yaşı, emzirme, egzersiz, MMG'ye ilişkin bilgi ve MMG çektirme sayısı; önyargılar boyutu üzerinde MMG çektirme (β= -0.329, p= 0.000), yaş (β= 0.089, p= 0.006), eğitim (β= -0.130, p= 0.000), ailede meme kanseri olması, menopoz, alkol, egzersiz ve MMG'ye ilişkin bilgi; toplam puan üzerinde MMG çektirme (β= -0.187, p= 0.000), yaş (β= 0.208, p= 0.000), menopoz (β= 0.143, p= 0.000) etkili olduğu bulundu. Sonuç olarak bu çalışmada, kadınların MMG sağlık inançlarını MMG çektirme, eğitim, yaş, ailede meme kanseri olması, OKS kullanmak, egzersiz yapmak, çocuk sayısı, menopoza girmek, emzirme, sigara, alkol kullanmak ve MMG'ye yönelik bilginin etkilediği sonucuna varıldı.Anahtar kelimeler: Meme kanseri, mamografi, risk faktörleri, sağlık inancı

Aim: This study was conducted to determine the health beliefs regarding breast cancer risk factors and mammography and of women who had never had mammography taken before from patient companions in surgical clinics and who incoming to mammography for breast cancer.Methods: This descriptive and cross-sectional type of study was conducted between 11 January 2018-1 June 2018. Among the dates specified in the research universe were composed, Sivas Sample Hospital mammography unit and Sivas Public Health Cancer Early Diagnosis and Screening center mobile mammograhpy tool with women who come to have mammography and Sivas University Health Services Research and Application Hospital of women who had never had mammography before from patient companions surgical clinics. The sample of the study consisted of a total of 1,000 women, including 500 women aged 35 years and over who were undertaken mammography and 500 women who had never had mammography before from patient companions. Dates are collected with survey and Champion's Healht Belief Model Mammography Scale. In the analysis of the research's undistributed data was used to for two independent groups Mann-Whitney U; for more than independent groups Kruskal Wallis H test. Linear Regresion analysis was used to determine of the power predictive of women to perform sociodemographic and breast cancer risk factor characteristics in the subsizes of CSİMMÖ. Datas was accepted as significant at level p<0.05. Results: It was determined that the mean age of women was 51.48 ± 8.243 years, 53.2% of them were 50 years and older, 34.6% of women who had received MMG due to screening, 66.6% of women who do not have MMG, do not have MMG because they do not have cancer. It was found that the dimension sensitivity of women who had MMG, the benefits, obstacles, prejudices and total score of those who did not have MMG were higher and the difference between the dimensions other than the benefits dimension was statistically significant (p <0.05). Linear regression showed that the effective on the perceived susceptibility dimension of women, had received MMG (β= 0.128, p= 0.000), place of residence (β= 0.069, p= 0.049), exercise (β= 0.103, p= 0.001), having breast cancer in the family (β= 0.195, p= 0.000), using menopause and using OKS; on the perceived benefits dimension (β= 0.085, p = 0.013), education (β= 0.206, p= 0.000), age at first menstruation, giving birth status, age at first birth, number of children, smoking, alcohol use and information about MMG; on the perceived barrier dimension had received MMG (β= -0.110, p= 0.000), age (β= 0.251, p= 0.000), education (β= -0.153, p= 0.000), having breast cancer in the family and menopause, age at first menstruation, breastfeeding, exercise, information on MMG, and the number of had received MMG; on the perceived prejudgments dimension had received MMG (β= -0.329, p= 0.000), age (β= 0.089, p= 0.006), education (β= -0.130, p= 0.000), having breast cancer in the family, menopause, alcohol, exercise and information about MMG; on the total score had received MMG (β= -0.187, p = 0.000), age (β= 0.208, p=0.000), menopause (β= 0.143, p=0.000).In conclusion, it was concluded that women affect MMG health beliefs, had received MMG, education, age, breast cancer in the family, using OKS, exercising, number of children, menopause, breastfeeding, smoking, alcohol use and information about MMG.Keywords: Breast cancer, mammography, risk factors, health belief