Hekimlerin örgütsel bağlılık düzeyi ile ihbarcılık (whistleblowing) tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir üniversite hastanesi örneği

Abstract

Örgütlerin temel amaçlarından biri varlığını devam ettirmektir. Bu durum ancak örgütsel bağlılık düzeyi yüksek çalışanlarla mümkün olabilmektedir. Rekabet ortamında devamlılığını sağlamak isteyen örgütler çalışanların bağlılığını arttırma çabalarının yanı sıra bazı etik ve/veya yasa dışı uygulamaları görmezden gelebilmektedir. İhbarcılık (whistleblowing) da; söz konusu bu uygulamaların açığa çıkarılması ile ilgili bir kavramdır.Bu çalışma, hekimlerin örgütsel bağlılık düzeyi ile ihbarcılık (whistleblowing) tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışmaya bir üniversite hastanesinde çalışan 149 asistan hekim katılmıştır. Veriler 'Kişisel Bilgi Formu', 'Örgütsel Bağlılık Ölçeği' ve 'İhbarcılık (whistleblowing) Ölçeği' ile toplanmıştır. İhbarcılık Ölçeğinin sonunda hekimlerin tıbbi hatalara yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan 8 adet açık uçlu soru da yer almıştır. Çalışmada hekimlerin devam bağlılıkları (x̄=2,87) duygusal bağlılık (x̄=2,57) ve normatif bağlılıklarına (x̄=2,49) göre daha yüksektir. İç ihbarcılık (x=3,07) ve dış ihbarcılık (x̄=1,88) tutumları ise sessiz kalma (x̄=3,65) durumuna göre daha düşük bir ortalamaya sahiptir. Ölçekler bazında hekimlerin örgüte bağlılık düzeyleri ile ihbarcılık tutumları arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır ancak alt boyutlardan duygusal bağlılık düzeyleri ile iç ihbarcılık ve dış ihbarcılık tutumları arasında pozitif yönlü çok düşük bir ilişki vardır. Sosyodemografik özelliklere göre incelendiğinde kadınların duygusal bağlılık düzeyleri ve 6-10 yıldır bu kurumda çalıştığını ifade eden asistan hekimlerin dış ihbarcılık tutumları (x̄=3,50±2,12) anlamlı derecede daha yüksektir (p<0,05). İhbarcılık davranışına yönelik hekimlere yöneltilen açık uçlu sorulardan elde edilen cevaplara göre, hekimlerin çoğu (N=108) hatalı ya da yanlış uygulamalarla karşılaşmasına rağmen sessiz kalmayı(N=60) tercih etmektedir. İhbar etmenin sonucu değiştirmeyeceğinin düşünülmesi (N=30), hekimlerin çalışma arkadaşlarını koruma isteği (N=14), yasal süreçler ile uğraşmak istememe (N=10) ve olaylardan sorumlu tutulma korkusu (N=6) bu durumun en önemli nedenleri olarak gösterilmektedir. Hatalı ya da yanlış uygulamalar karşısında sessiz kalmayı tercih edenlerin sayısı çoğunlukta olsa da ihbarcılık davranışını seçen hekimler (N=48) raporlamayı örgüt içindeki kanallar yoluyla yapmaktadır.Sonuç olarak hekimlerin bağlılık düzeyleri ile ihbarcılık tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki yoktur bağlılık düzeyleri orta, ihbarcılık tutumları orta düzeydedir. Araştırmada çalışanların örgütüne olan bağlılıkların artırılması, ihbarcılık tutumunun meslektaşlarına veya örgütlerine zarar verici bir durum olmadığını aksine örgüt yararına bir uygulama olduğu örgüt içinde oluşturulan politikalarla çalışanlara benimsetilebilmesi, örgüt içinde ihbarcıyı teşvik edici ve destekleyici güvenilir bir raporlama sistemi oluşturulabilmesi önerilmiştir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel Bağlılık, Whistleblowing, Asistan Hekim

One of the main objectives of the organizations is to survive. This is only possible with employees with high levels of organizational commitment. Organizations that want to maintain their competitiveness can ignore someethical and / or illegal practices, as well as efforts to increase employee loyalty. Whistleblowing is also a concept forex posing these practices.This descriptive study was conducted to determine the relationships of organizational commitment levels and whistleblowing attitudes of the physicians. 149 assistant physicians working in a university hospital participated in the study. Data were collected by 'Personal Information Form', Organizational Commitment Scale' and 'Whistleblowing Scale'. At the end of the Reporting Scale, 8 open-ended questions prepared by the researchers to measure the attitudes of physicians towards medical error swereal soincluded.Participants' continuance commitment (x̄=2,87) is higher than affective commitment (x̄=2,57) and normative commitment (x̄=2,49). Attitudes towards internal whistleblowing (x̄=3,07) and external whistleblowing (x̄=1,88) have a lowera verage than those reporting silence (x̄=3,65).The level of affective commitment of the participants and the attitude of internal and external whistleblowing have a very low positive relationship. Affective commitment of women doctors and external whistleblowing attitudes (x̄=3,50±2,12) of doctors who stated that they work in this institution for 6-10 years are higher than others (p<0,05).viiAccording to the answers obtained from open-ended questions directed to physicians about whistleblowing behavior, mostphysicians (N=108) prefer to remain silent (N=60) despite encountering faultyorin correct practices. The most important reasons for this are thought to be that the reporting will not change the outcome(N=30), the desire of physicians to protect their colleagues(N=14), the unwillingness to dealwith legal processes(N=10) and the fear of being(N=6) held responsible for the incidents. Although the number of people who prefer to keep silent due to incorrec torincorrect functionality is important, the physician swhochoose whistleblower behavior (N = 48).Consequently, there was no significantrelati on ship between the level of organizational commitment and the attitudes of whistleblowing of the physicians. Their commitment level was moderate and whistleblowing level was low.It has been proposed to increase the commitment to the employees' to their organization and adopt whistleblowing attitude to the employees with the policiesestablished in the organization where it is an application for the benefit of the organization and to create a reliable reporting system that encourages and supports the whistleblower within the organization. Reliable reporting system that encourages and supports the whistleblower within the organization.KeyWords: Organizational Commitment, Whistleblowing, AssistantPhysician