Psikiyatri hastalarında tedaviye uyum sosyal destek ve yaşam kalitesi durumunun belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma psikiyatri hastalarında tedaviye uyum, sosyal destek ve yaşam kalitesi durumunu belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 9 Nisan - 30 Haziran 2018 tarihlerinde Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi psikiyatri polikliniğinde ayaktan takip edilen, psikiyatrik hastalık tanısı almış, 18 yaş ve üzeri, en az bir yıldır ilaç kullanan, iletişim kurulabilen ve araştırmaya katılmaya kabul eden 327 psikiyatri hastası oluşturmuştur. Araştırmada verilerin toplanmasında ` Kişisel bilgi formu`, `Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği`, `Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu Türkçe Versiyonu`, `Morisky Tedavi Uyum Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırma verileri yüz yüze görüşme yoluyla toplanmıştır.Çalışmamızdan elde edilen veriler SPSS 22.0 programı ile değerlendirilmiştir. Araştırma verileri parametrik şartları sağladığından bağımsız iki grup için iki ortalama arasındaki farkın anlamlılık testi (t testi), ikiden fazla grup için tek yönlü varyans analizi(ANOVA) kullanılmıştır. İkiden fazla gruplu karşılaştırmalarda farkın hangi gruplardan kaynaklandığını belirlemek için Tamhane's T2 testleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkinin yönünü ve düzeyini belirlemek için Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık için p<0.05 düzeyi benimsenmiştir.Araştırmada hastaların sosyal destek, yaşam kalitesi ve ilaç uyum ölçeği puan ortalamaları arasında cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı (p>0.05) fakat kadın hastaların sosyal destek, yaşam kalitesi ve ilaç uyum puanlarının erkek hastalara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Medeni durumu, eğitim durumu, aile tipi, birlikte yaşadığı kişiler, çalışma durumu, ekonomik durum, yaşadığı yer durumu, ilaç alımı ve kontrole gidilmesinin desteklenmesi durumu, ilaç yan etkisiyaşama durumu, yardıma ihtiyacı olduğunda destek alabilme durumu, destek aldıkları kişi durumu ve alınan desteğin yeterlilik durumuna göre hastaların sosyal destek, yaşam kalitesi ve ilaç uyum puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Evli, yüksek eğitimli, geniş ailede eşi ve çocukları ile birlikte ve kendi evinde yaşayan, çalışma durumu olan yardıma ihtiyacı olduğunda destek alabilen, ilaç yan etkisi yaşamayan, ilaç alımı ve kontrollere gidilmesi desteklenen, aileden destek alan ve alınan desteği yeterli bulan hastaların sosyal destek, yaşam kalitesi ve ilaç uyum puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır.Hastaların sosyal destek, yaşam kalitesi ve ilaç uyumu puanları arasındaki istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve güçlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Hastaların sosyal destek düzeyleri arttıkça yaşam kalitesi ve tedaviye uyumun arttığı, ilaç uyumu arttıkça yaşam kalitesinin arttığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: psikiyatrik hastalık, tedaviye uyum, sosyal destek, yaşam kalitesi

This research was conducted descriptively and cross-sectionally to identify compliance to treatment, social support and quality of life status of psychiatric patients. The sample of this study consisted of 327 psychiatric patients who were admitted to the psychiatry outpatient clinic of Cumhuriyet University Health Services Practice and Research Hospital between April 9 and June 30, 2018, diagnosed with a psychiatric illness, aged 18 years or older, had taken medication for at least one year, were able to communicate and who accepted to participate in the study. Data were collected using `Personal Information Form`, `Multidimensional Scale of Perceived Social Support`, `The World Health Organization Quality of Life Scale Turkish Version` and `Morisky Medication compliance Scale`. Data were collected through face-to-face interviews.The data obtained from the study were evaluated with SPSS 22.0 program. Since the research data provided parametric conditions, the significance test of the difference between two means for two independent groups (t test) and one-way analysis of variance (ANOVA) were used for more than two groups. In comparisons with more than two groups, Tamhane's T2 tests were used to determine from which group the difference originated. Pearson correlation was used to determine the direction and level of the relationship between the variables. Statistical significance level was accepted p<0.05.There was no statistically significant difference between the mean scores of social support, quality of life and medication compliance scale of the patients according to gender (p>0.05), however, social support, quality of life and compliance to treatment scores of women were found to be higher than men. There was a statistically significant difference among patients' social support, quality of life and compliance to treatment scores according to their marital status, educational level, family type, people they live with, working status, financial status, place of residence, medication intake, having support to go to controls, experiencing side effect of drugs, receiving support in case of need for assistance, by whom support is received and adequacy of this support (p<0.05). Social support, quality of life and compliance to treatment scores of patients who were married, highly-educated, living at their own house with their extended family, working, receiving support when needed, not having drug side effect, having support for going to controls and for medication intake, having support from the family and finding this support adequate were found to be high.There was a statistically significant, positive and strong relationship between social support, quality of life and compliance to treatment scores of the patients. It was found that patients' quality of life levels and compliance to treatment increased as their social support levels increased and, their quality of life levels increased as their compliance to treatment increased.Key Words: Psychiatric illness, compliance to treatment, social support, qualityof life