Türk sağlık sisteminin panel veri ve karşılaştırmalı analiz yöntemleriyle incelenmesi ve bir değerlendirme

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye Sağlık Sistemi' nin incelenmesi, sağlık sistemi modellerinin sağlık, demografik ve ekonomik göstergeler açısından karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi, ülkelerin demografik ve ekonomik durumlarının ile sağlık sistemlerinin sağlık göstergelerine etkisinin ortaya konulmasıdır. Bu kapsamda anne ölüm oranı, bebek ölüm oranı, beklenen yaşam süresi, doğurganlık oranı, kişi başına GSYİH ve sağlık harcamaları, sağlık harcamalarının GSYİH içindeki payları, nüfus ve nüfus artış hızı, hekim ve yatak sayıları ile ilgili verileri kullanılmıştır. G20 ülkelerinin sağlık, ekonomik, demografik göstergelerin incelenmesi Karşılaştırmalı Analiz Yöntemi ile elde edilen bulgulara göre Türkiye genel olarak göstergeler açısından orta düzeyde; sadece birkaçında ortanın üzerine çıkmayı başarmasına rağmen hala göstergeler açısından olumsuz durumda olan ülkelerden biridir. G20 sağlık göstergelerinin ekonomik ve demografik değişkenler ile değerlendirilmesi için Panel Veri Analizi; demografik ve ekonomik değişkenlerin yanı sıra ülkelerin sağlık sistemlerinin kukla değişken olarak eklenmesi ile değerlendirilmesi için ise En Küçük Kareler Yöntemi kullanılmıştır. Çalışmadaki Panel Veri Analiz Yöntemi tahmin sonuçları incelendiğinde GSYİH sağlık payı ile kişi başına GSYİH değişkenlerinin anne ölüm oranı üzerinde negatif, kişi başına sağlık harcamalarının ise pozitif ve istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu; kişi başına GSYİH' in bebek ölüm oranı üzerinde de negatif ve istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu; kişi başına GSYİH' in beklenen yaşam süresi üzerinde de pozitif ve istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu; kişi başına GSYİH' in doğurganlık oranı üzerinde de negatif ve istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Kukla değişkenler ile yapılan En Küçük Kareler Yöntemi tahmin sonuçları incelendiğinde kukla değişkenlerden Serbest Piyasa Sistemi' nin seçilmesi ekonomik değişkenler doğrultusunda anne ve bebek ölüm oranlarının azaltılması için daha iyi olacağı; kukla değişkenlerden Beveridge Modeli' nin seçilmesi ekonomik değişkenler doğrultusunda beklenen yaşam süresi ve doğurganlık oranının artırılması için daha iyi olacağı belirlenmiştir.

The aim of this study to examine the Turkish Health System, to evaluate the health system models comparatively in terms of health, demographic and economic indicators, and to reveal the effects of the demographic and economic conditions of the countries and health systems on health indicators. In located this scope maternal mortality rate, infant mortality rate, life expectancy, fertility rate, per capita GDP and health expenditures, health expenditures in GDP shares, population, and population growth rate, number of physicians, and beds with related data were used. Examination of health, economic, demographic indicators of G20 countries with Comparative Analysis Method according to the findings when generally Turkey examined with other countries in the organization of the G20 indicators also moderate; although it managed to go above the middle in only a few, it still consists of countries that are in a negative state for indicators. Panel Data Analysis for evaluating G20 health indicators with economic and demographic variables; besides the to demographic and economic variables the Least Squares Method was used to evaluate countries' health systems by adding them as dummy variables. When the Panel Data Analysis Method estimation results in the study are analyzed GDP health share and GDP per capita variables have a negative effect on maternal mortality, and per capita health expenditures have a positive and statistically significant effect; GDP per capita also has a negative and statistically significant effect on infant mortality rate; GDP per capita also has a positive and statistically significant effect on the expected life span; GDP per capita has also been found to have a negative and statistically significant effect on fertility rate. When the least-squares method estimation results made with dummy variables are examined it will be better to choosing Free Market System from dummy variables to decrease maternal and infant mortality rate of in line with economic variables; choosing the Beveridge System which is one of the dummy variables, will be better for increasing the life expectancy and fertility rate in line with the economic variables.