Aşıkpaşa-zade as historian: A study on the Tevarih-i Al-i Osman

Abstract

ÖZET TARİHÇİ OLARAK AŞIKPAŞA-ZADE: TEVÂRÎH-İÂL-1 OSMAN ÜZERİNE BİR İNCELEME İbrahim Kaya Şahin Tarih Yüksek Lisans Programı Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Metin Kunt Ortak Tez Yöneticisi: Yard. Doç. Dr. Hülya Canbakal Ekim 2000, 145 sayfa Âşıkpaşa-zâde Derviş Ahmed Aşıkî'nin 15. yüzyılın sonlarına doğru kaleme aldığı Tevârîh-i Âl-i Osman'ın, Osmanlı tarihçilerinin bu yüzyılda verdikleri eserlerin en özgünü olduğu söylenebilir. Bu özgünlük hem eserin içerdiği çok sayıda ayrıntı ve anekdottan, hem de eserde rastlanılan bazı ilginç eleştirilerden kaynaklanmaktadır. Tez çerçevesinde, Âşıkpaşa-zâde'nin Tevârîh-i Âl-i Osman'ı, eserde görülen tarihsel/siyasi zihniyet çerçevesinde incelendi. Önce, Tevârîh 15. yüzyılda Osmanlı topraklarında kaleme alınan diğer tarihsel/yazınsal eserler bağlamında değerlendirilmeye çalışıldı. Yazarın yaşamöyküsü yeni bulgular ışığında yeniden ele alındı, yazar ile daha geniş bir toplumsal çevre arasındaki ilişkiler ortaya konuldu. Nihayet, yazarın bazı zihinsel kategorilerini ve kişileri yerleştirdiği hazır kalıplan ortaya çıkarmak amacıyla, eserde görülen karakterler, Osmanlı beyleri ve sultanlarından Hıristiyanlar' a kadar uzanan bir çerçeve içinde ele alındı.

ABSTRACT AŞIKPAŞA-ZADE AS HISTORIAN: A STUDY ON THE TEVÂRÎH-1 ÂL-1 OSMAN Ibrahim Kaya Şahin MA., History Supervisor: Associate Prof. Metin Kunt Co-Supervisor: Assistant Prof. Hülya Canbakal October 2000, 145 pages Âşıkpaşa-zâde Derviş Ahmed Aşıkî's Tevârîh-i Âl-i Osman, written in the last decades of the 15th century, is the most original work of history produced in the 15th century by Ottoman historians. This originality is due to the large number of details and anecdotes, as well as to some particular criticisms found in the work. Throughout the thesis, Âşıkpaşa-zâde' s Tevârîh-i Âl-i Osman is analyzed by reference to the historical/political mentality reflected by the work. The Tevârîh is contextualized in regard to the historical/literary production in the Ottoman realm in the 15th century. The life story of the author is reconstructed and the links between the other and a larger social milieu is established. Next, the characters included in the work, ranging from Ottoman rulers to Christians, are described with the aim of delineating the mental categories and stereotypes of the author. IV