Üsküdar as the sight for mosque complexes of royal women in the 16th century

Abstract

Popüler edebiyatta Üsküdar'dan valide sultan ve prenses camileri merkezi olarak bahsedilir.Bu çalışmayı tetikleyen de bu basit gözlemdir. Üsküdar gerçekten de Osmanlı saraykadınlarının yaptırdığı binaların en çok olduğu bölgedir. Bu binalar saraylar, camiler,külliyeler ve diğer küçük ölçekli yapılardır. Bu binaların burada toplanmasının nedeni 18.yüzyılda yerleşmiş bir geleneği işaret eder. Bu araştırma, bu geleneği başlatan ilk yapılarıincelemektedir: tamamı 16. yüzyılda yaptırılan Gülfem hatun, Nurbanu Sultan ve MihrimahSultan camileri. Bu külliyelerin neden Üsküdar'da yapıldığı sorusu çok sayıda değişkeni olanbir problemdir. Bu değişkenler arasında camiyi yaptıran şahıs, onun Padişahla ve diğer saraymensuplarıyla ilişkisi sayılabilir. Gülfem Hatun ve Mihrimah Sultan cami külliyeleri içinyapılan yatırım Üsküdar'ın 16. yüzyılın ortalarında saray için stratejik önem taşıdığınınbelirtisidir. Yaklaşık 30 yıl sonra yaptırılan Nurbanu Sultan külliyesi ise sadece Üsküdar'ısaray kadınları için geleneksel hale getirmekle kalmamış, aynı zamanda buranın sarayınmimari ajandasına eklenmesini sağlamıştır.

In popular literature, it is not uncommon to refer to Üsküdar as the town of themosques of queen mothers and princesses. The interest that stimulated the present study wasderived from this simple observation. Üsküdar is in fact the town that had the highest numberof buildings that were commissioned by Ottoman royal women. These are palaces, mosquesor mosque complexes, or other buildings that are smaller in scale. The fact that there is aconglomeration of royal women?s buildings suggests that by the eighteenth century, atradition was established for court-affiliated women to build in Üsküdar. This present studyexamines the primary buildings that initiated this process. These are the mosque complexesof Gülfem Hatun, Mihrimah Sultan, and Nurbanu Sultan, all built in the sixteenth century.The initial question of why the külliyes of Gülfem, Mihrimah, and Nurbanu weresuccessively built in Üsküdar is considered as a problem involving a number of differentvariables. These include the patron and her relationship with the sultan and other members ofthe court. The investment made for the mosque complexes of Gülfem and Mihrimahanticipate that the town came to be considered as a strategic location for the court in mid-sixteenth century. Then, only after three decades, the construction of Nurbanu Sultan?smassive complex not only marked the beginning of a tradition for royal women to build inÜsküdar but more obviously than its two precedents, undoubtedly marked the incorporationof the town into the royal architectural agenda.