Gender and war during the late Ottoman and early republican era: The case of Kara Fatma(s)

Abstract

Toplumsal cinsiyet ve savaş arasında, zamana ve koşullara bağlı olarak çeşitlibiçimlere bürünen, karmaşık bir ilişki vardır. Bu ilişkiyi mercek altına almak, kadınlarınordu karşısında edindikleri pozisyonu açığa çıkardığı gibi, aynı zamanda, milliyetçilik,militarizm, vatandaşlık ve toplumsal cinsiyete ilişkin yapıları ve söylemleri görmemizede olanak sağlar. Bu tezde, Osmanlı ve Cumhuriyet tarihinin çeşitli dönemlerindekadınlara ilişkin olarak kurulan söylemleri analiz etmek üzere, 1806'nın, KırımSavaşı'nın, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ve Milli Mücadele Dönemi'nin KaraFatma(lar)'ı üzerine yoğunlaşılıyor. Hangi dönemlerde Kara Fatma(lar) söylemiyükselişe geçiyor? Kimler Kara Fatma(lar) hakkında konuşuyor? Kimler, hikayeninhangi yönüne vurgu yapıyor?Kadın savaşçılar, geçmişte ve günümüzde, istisna olarak karşımıza çıkarlar. Buçalışmada, bu istisnanın anlamı ve içeriği üzerine yoğunlaşıldı. Bu istisna, nasıl temsiledildi? Neden ihtiyaç duyuldu? Kime hizmet etti? Savaşa ilişkin geleneksel ataerkilrollere meydan okudu mu? Yoksa geleneksel rolleri yeniden mi üretti? Bu sorulardanhareketle ordu ve kadınlar arasındaki karmaşık ilişki tez boyunca tartışılmaktadır.Kara Fatma(lar)'a ilişkin söylem savaşları bugün hala devam etmektedir. Bunedenle, Kara Fatma(lar), yalnızca geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemindekitoplumsal cinsiyet sistemini anlamak için değil, güncel politikaların toplumsal cinsiyetmeselelere ilişkin farklı konumlanışlarını anlamak için de zengin bir alanoluşturmaktadır.

The complex relation between gender and war assumes various shapesdepending on time and context. Focusing on this relation highlights not only women?spositioning against the army but also opens paths to see the wider structures anddiscourses on nationalism, militarism, citizenship, and gender. In this thesis, BlackFatma(s) of 1806, of the Crimean War, of the Ottoman-Russian War of 1877-1878 andof the War of Independence are examined to analyze the construction of discourse ofwomen warriors in different periods of Ottoman and Republican history. Which periodswitness a rise in the discourse of Black Fatma(s)? Who talks about them? Which groupstresses which part of the story?Woman as a warrior is an exception in most societies both in the past and in thepresent, as far as we know. This thesis, focuses upon the meaning and the content ofthat exception when it appears. How is this exception represented? Why is there a needfor such an exception? When does that need occur? Whom does that serve? Does thisexception challenge the conventional patriarchal gender roles in wars? Or does thatreproduce them? Moving from these questions, the problematic relation between armyand women is discussed throughout the thesis.The `war? of discourses on Black Fatma(s) still continues today. Therefore,Black Fatma(s) constitute a very rich field not only for understanding the historicaldevelopment of gender system in the Ottoman and Republican periods, but also forunderstanding the current policies of different political positions on gender issues.