Tercümȃn el-Lüga( Lügat-ı Karapȋrȋ), Pȋr Mehmed bin Yusuf el Ankaravȋ, Elif maddesi (İnceleme-Metin-Dizin)

Abstract

Pįr Mehmed Bin Yusuf El Ankaravį bilim, edebiyat ve fıkıh dünyasında tanınan 15. Yüzyıl alimlerinden biridir. Daha çok dil ve edebiyat alanında tanınmış bir sanatçımızdır. Eser 1. Mahmud döneminde 1719 yılında istinsah edilmiştir. Bu eseri, dönemin Vakıflar Müfettişi Derviş Mustafa yazdırmıştır. Pįr Mehmed Bin Yusuf El Ankaravį'nin dört eserinden biri olan Lugat-ı Karapįrį'yi Topkapı Sarayı Müzesi Revan Köşkü'nden temin ettik.Eserimiz Arapça-Türkçe bir lugattır. Arapça sözcüklerin Türkçe karşılıkları verilmektedir. Bu Arapça sözcükler Arapça cümle, Ayet-i Kerime ve Hadįs-i Şerifler içerisinde örneklendirilmiştir. Eserin temininden sonra ilk olarak transkripsiyonunu yaptık. Biz daha çok eserin Türkçe kısmıyla ilgilendiğimiz için Arapça örnekleri `Arapça unsur (a.u.)` diye verdik.Transkripsiyondan sonra eserin dil özelliklerini ses ve şekil bilgisi yönüyle inceledik. Eserde görülen dil özelliklerini ve sözcük türlerini belirleyerek, bunlarla ilgili örnekler verdik.Son olarak eserimizin dizinini yaptık. Böylece eserimizde geçen sözcük ve ekleri daha ayrıntılı görmüş olduk. Eserimizde 15. yy. Türkçesi'nin özellikleri ve Eski Anadolu Türkçesi'nin etkilerini görmekteyiz. Dönem olarak Eski Anadolu Türkçesi'nin bittiği Osmanlı Türkçesi'nin başladığı bir dönem karşımıza çıkmaktadır. Eserimizde Eski Anadolu Türkçesi'nin ses ve şekil özellikleri açıkça görülmektedir. 15. yy'da hazırlanan bu lugatın edebiyat ve bilim dünyasına katkı sağlayacağı, özellikle o dönemde kullanılan sözcüklerin bu dönemde de ilgiyle karşılanacağı ümidindeyiz. Anahtar Kelimeler: Eski Anadolu Türkçesi, Lügat-ı Karapįrį, Pįr Mehmed Bin Yusuf El Ankaravį

Pįr Mehmed Bin Yusuf El-Ankaravį is one of the 15th century scientist, well –known in the field of science, literature and jurisprudence. The work was copied in period of first Mahmut in 1719. In that period's foundation inspector Dervish Mustafa had this work written. We have received Lugat-ı Karapiri which one of the four Works of Pir Mehmet from Revan Pavilion in Topkapı Palace Museum.Work is Arabic Turkish wordbook. Turkish meanings are given the Arabic words, this Arabic words exemplified with Arabic sentence, Qur'anic verses and hadiths. We mostly interested in Turkish parts so we have given the Arabic examples in Arabic elements `(a.u)`.After the transcription the work, we have examined language features aspects of phonolgy and morphology. By determining we gave examples related with Seen language features and type of words.Eventually we have done index the work, thus we saw more details the appendixes and words in the work.In work, we have seen features of 15th century and the effects of Old Anatolian Turkish. In that period we come across the Old Anatolian Turkish ends and the Ottoman Turkish begins in work. It is clearly seen the features of Old Anatolian Turkish's voice and shape.We hope prepared in the 15th century this dictionary will contribute to the world of literature and science, and also hope used that time words will draw interest in this era too.Key words: Old Anatolian Turkish, Lügat-ı Karapįrį, Pįr Mehmed Bin Yusuf El- Ankaravį