Hekim Beşir Çelebi Mecmûʿatüˈl-Fevâyid (Giriş-inceleme-çeviri yazılı metin-dizin)

Abstract

Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait tıp alanında pek çok telif ve tercüme eser yazılmıştır. Üzerinde çalıştığımız Mecmûʿatüˈl-Fevâyid de XV. yüzyılda kaleme alınmış bir tıp eseridir.Hekim Beşir Çelebi tarafından yazılan eserin üç nüshası bulunmaktadır. Bu nüshalardan ilki Paris Bibliotheque Natione'de Suplement Turc 234'te kayıtlı Paris nüshasıdır. İkinci nüsha Cerrahpaşa Tıp Tarihi Müzesinde 684 numarada kayıtlı Cerrahpaşa nüshasıdır. Son nüsha ise Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğünde E-106 numarada kayıtlı Konya nüshasıdır. Çalışmamız Konya ve Cerrahpaşa nüshaları üzerine kurulmuştur. Esas metin olarak Konya nüshası tercih edilip Cerrahpaşa nüshası ile tenkitli metin hazırlanmıştır.Bu çalışma Giriş, İnceleme, Çeviri Yazılı Metin ve Dizin olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde öncelikle Türklerin tıp tarihi hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra incelememize konu olan eser ve yazarı hakkında bilgi verilmiştir.İnceleme bölümünde eserin taşıdığı yazım özellikleri belirlendikten sonra metin üzerinde ses ve şekil bilgisi bakımından inceleme yapılmıştır. Tespit edilen özellikler verilen örneklerle desteklenmiştir. Çeviri Yazılı Metin bölümünde çeviri yazı işaretleri kullanılarak eserin yazı çevirimi yapılmıştır.Dizin bölümünde metinde geçen tüm sözcükler ve aldıkları ekler alfabetik olarak sıralanmıştır. Sözcüklerin varak ve satır numaralarıyla birlikte metinde geçtiği yerler ve kaç kez geçtiği gösterilmiştir. Türkçe olmayan sözcüklerin kökenleri yazılmış ve metinde geçen anlamları verilmiştir.

Many copyright and translation work in the field of medicine was written in the Old Anatolian Turkish period. Mecmûèatüˈl-Fevâyid is a medicine text written in 15th century.There are three copies of the work written by Hekim Beşir Çelebi. The first copy is the Paris copy registered in the Paris Bibliotheque Natione at the Suplement Turc 234. Second copy is the Cerrahpaşa copy registered in the Cerrahpaşa Medicine Historical Museum at the 684 number. The last copy is the Konya copy registered in the Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü at the number of E-106. The current study focuses on the Konya and Cerrahpaşa copies. Konya copy was preferred as the main text and criticism text was prepared with the Cerrahpaşa copy. This study consists of four chapters as Introduction, Analysing, Text and Index.In the Introduction chapter, the brief information was firstly given about Turkish history of medicine and then information about mentioned text and its author was given.In the Analysis chapter, after the writing features of the text was determined, examination on the phonological and morphological of text was performed. Features were supported with the given example. In the Text chapter, the transcription of the text was obtained using transcription symbols.In the Index chapter, all words and their affixes were put into an alphabetical order. The page and line numbers of the words and number of the words were given. The origin of the borrowing words was written and their meaning was given.