Döviz kurları, dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama

Abstract

Küreselleşen dünyada ülkelerin birbirleriyle etkileşimlerinin kaçınılmazolması dış ticaret ve döviz kuru büyüklükleri arasındaki ilişkiyi önemli hale getirmiştir.Ekonomik büyümenin sürdürülebilir olması ise ülkenin dışarıdan sermaye akımınıçekmesi ve yatırımların devamlılığı açısından mühimdir.Çalışmamızda Türkiye için 2010M01-2019M04 dönemini kapsayan aylıkbazdaki veriler aracılığıyla döviz kuru göstergesi olarak tüketici fiyat endeksi bazlıreel efektif döviz kuru; dış ticaret göstergesi olarak ihracat birim değer endeksi veithalat birim endeksi; ekonomik büyüme göstergesi olarak da mevsimsel etki veşoklardan arındırılmış sanayi üretim endeksi değişken olarak kullanılmıştır. Serilerindüzey seviyesinde durağanlıkları ve birim köke sahip olup olmadıkları ADF(Augmented Dickey-Fuller (Genişletilmiş Dickey Fuller)) ve PP (Phillips-Perron)Birim Kök Testleri aracılığıyla tespit edilmiştir. Değişkenlerimizin düzey değerlerindebirim kök sorunu olduğu için değişkenlerin birinci farklarıyla çalışılmıştır. ADFtestiyle en uygun modelin trendli ve sabitli olduğu anlaşılmıştır. Yapılan Granger testisonuçlarına göre dış ticaret göstergelerinden olan ithalatla döviz kuru arasında dövizkurundan ithalata ve ihracattan ithalata doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinerastlanmıştır. Diğer değişkenler arasında nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.

The inevitable interaction of countries in a globalizing world has made the relationshipbetween foreign trade and exchange rate magnitudes important. The sustainability of economicgrowth is important in terms of attracting capital flows from abroad and continuity ofinvestments.In our study, monthly data through the base exchange rate as an indicator of consumerprice index for the period covering the 2010M01-2019M04 Turkey based real effectiveexchange rate; export unit value index and import unit index as foreign trade indicator; as theindicator of economic growth, seasonally adjusted and shock-free industrial production indexwas used as variable. Stability of the series at the level and the presence of unit roots weredetermined by ADF (Augmented Dickey-Fuller) and PP (Phillips-Perron) Unit Root Tests.Since there is a unit root problem in the level values of our variables, the first differences ofthe variables were studied. With the ADF test, the most suitable model was found to be trendyand stable. According to the results of Granger test, one-way causality relationship was foundbetween import and exchange rate, which is one of the foreign trade indicators, from exchangerate to import and from export to import. The causality relationship between the other variablescould not be determined.