Kronik hastalık anemisi ile birlikte olan demir eksikliği anemisinin tanısında, eritrosit ferritininin önemi

Abstract

7. ÖZET KRONİK HASTALIK ANEMİSİ İLE BİRLİKTE OLAN DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANISINDA, ERİTROSİT FERRİTİNİNİN ÖNEMİ Kronik hastalık anemisi (KHA), demir eksikliği anemisi (DEA),nden sonra 2. sıklıkla rastlanılan bir anemidir. KHA ile DEA birlikte olduğu zaman kesin ayırıcı tanının yapılmaması, uygunsuz araştırmalara ve gereksiz yere demir tedavisi verilmesine neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kronik hastalık anemisi ile birlikte olan demir eksikliği anemisinin ayırımında klasik laboratuar yöntemleri ( serum demiri, eritrosit indeksleri, transferrin, TDBK, % transferrin satürasyonu, serum ferritini) yanında eritrosit ferritin düzeylerim belirleyerek, depo demir miktarını tahmin etmede eritrosit ferritininin kullanılabilirliğini saptamaktır. Ayrıca akut faz reaktanlan ile serum ve eritrosit ferritini ilişkisini araştırmaktır. Bu çalışma Şubat 1998 ile Aralık 1998 tarihleri arasında Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Hematoloji biriminde yatan hastalarda yapılmıştır. Çalışmamıza aldığımız toplam 72 olgunun, 52 tanesi Hb düzeyi 11.5 gr/dl'nin altında ve MCV değeri 95 fl'yi geçmeyen anemik hastalardan, 20 tanesi (II kadın, 9 erkek) de Hb düzeyi 12.5 gr/dl'nin üzerinde ve MCV değeri 95 fl'nin altında olan sağlıklı ve gönüllü kişilerden oluşmaktadır. Demir depolan, altın standart olarak kabul edilen kemik iliği aspirasyonunun Prusya mavisi ile boyanmasıyla belirlenmiştir. KHA ile birlikte DEA olan hasta grubu ile yalnızca KHA olan hasta grubundaki Hb, MCV, MCH ve Fe ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu. KHA ile birlikte olan DEA'nin tanısında serum ferritini, TDBK, serum transferlini ve % transferrin satürasyonunun yeterince güvenilir olmadığı bulunmuştır. KHA olan hastalarda DEA'ni belirlemede, eritrosit ferritininin tam değerinin ( % 87.5 ) diğer testlerden daha yüksek olduğu bulundu. Ayrıca bu hastalarda eritrosit ferritinmin, demir eksikliğini belirlemedeki özgüllüğünün ( % 100) serum ferritini ve transferline eşit, diğer testlerden ise yüksek olduğu bulundu. KHA ile birlikte olan DEA'nin belirlenmesinde, serum ve eritrosit ferritininin birlikte kullanılmasının yalnızca serum ferritini kullanılmasından daha iyi olduğu, ancak yalnızca eritrosit ferritini kullanılmasından farklı olmadığı bulunmuştur. KHA olan hastalarımızda, 5 ag/hücre den düşük eritrosit ferritin değerlerinin demir eksikliğini gösterdiği bulunmuştur. KHA olan olgularda 50 ng/ml'nin altındaki serum ferritin değerlerinde, KHA ile birlikte DEA'nin olduğu bulunmuştur. Serum ferritin değerleri 50-150 ng/ml arasında ise KHA ile beraber olası bir DEA'nin 77olduğu saptanmıştır. KHA bulunan hastalarımızda kemik iliği demir boyanması ile eritrosit ferritini arasındaki ilişki, serum ferritini ile kemik iliği demir boyanması arasında olan ilişkiden daha anlamlı bulunmuştur. RDW değerinin KHA ile DEA ayırımında yararlı olmadığı saptanmıştır. KHA olan hastalarda akut faz reaktanlannın (CRP, Fibrinojen, Sedimentasyon), depo demirini tahmin etmede serum ve eritrosit ferritinine yardımcı olmadığı bulunmuştur. Sonuç olarak çalışmamızda elde ettiğimiz bulgular, eritrosit ferritininin KHA ile birlikte olan DEA'ni belirlemede serum ferritini ve diğer klasik laboratuar yöntemlerinden daha güvenilir olduğunu göstermektedir. Ancak eritrosit ferritininin kullanılabilmesi için bir takım teknik İşlemlerden geçmesi gerekmektedir. Bu nedenle pratik bir yöntem değildir. 78

8. SUMMARY IMPORTANCE OF ERYTHROCYTE FERRITIN IN THE DIAGNOSIS OF IRON DEFICIENCY ANEMIA SEEN TOGETHER WITH CHRONIC DISEASE ANEMIA Chronic disease anemia (CD A) is the second common type of anemia after iron deficiency anemia (EDA). When CDA and EDA are seen together a precise differential diagnosis can not be done properly, so unnecessary investigations and iron therapies have to be performed. Aim of this study was to determine the possible use of erythrocyte ferritin levels in guessing the amount of stored iron together with conventional laboratuary tests ( serum iron, ferritin, total iron binding capacity (TEBC), transferrin, erythrocyte indexes and percentage of transferrin saturations) in order to differentiate the iron deficiency anemia seen in chronic disease anemia. In addition, the relationship between acute phase reactants and serum as well as erythrocyte ferritin levels was investigated. This study was performed on 72 subjects hospitalized in the department of Haematology, Internal Medicine, Scholl of Medicine, Pamukkale University, Denizli, TURKEY between February 1998 and December 1998. 52 of the subjects ( 33 female, 19 male ) were patients with lower than 11.5 gr/dl hemoglobin (Hb) levels and less than 95 fl of MCV, while remaining 20 subjects were healthy volunteers (1 1 female, 9 male) with higher than 12.5 gr/dl of blood Hb levels and less than 95 fl of MCV. Iron stores were determined with Prussian Blue staining of bone marrow aspiration materials which is a gold standart. We found no significant differences in the levels of blood Hb, MCV, MCH and serum iron levels between CDA patients with EDA and patients with CDA alone. In the diagnosis of EDA with CDA, serum levels of ferritin, TEBC, transferrin and percentage of transferrin saturation were found not to be reliable enough. Moreover 79in these patients it was found that diagnostic value of erythrocyte ferritin (87.5 %) was higher than those of other parameters in determining iron deficiency. Furthermore, specificity of erythrocyte ferritin in the determination of iron deficiency was equal to those of serum ferritin and transferrin and higher than those of others. Although the use of serum and erythrocyte ferritin together was a better indicator of CDA with IDA compared to the use of serum ferritin alone, levels of erythrocyte ferritin can also be used alone.lt was found that the levels of erythrocyte ferritin lower than 5 ag/cell and the levels of serum ferritin less than 50 ng/ml suggested iron deficiency in patients with CDA. If serum ferritin levels is 50-150 ng/ml, possibility of CDA with IDA will be suspected. The relationship between erythrocyte ferritin levels and bone marrow material staining was more significant than that of serum ferritin levels and bone marrow material staining in subjects with CDA. RDW value was not useful in the differentiation of CDA from IDA. It was found that acute phase reactants ( CRP, fibrinogen, sedimentation ) did not support erythrocyte ferritin in guessing the stored iron levels in CDA patients. In conclusion, the results obtained from this study show that erythrocyte ferritin is more reliable than serum ferritin and convantional laboratory tests, but the impractical use of erythrocyte ferritin measurements for rutin studies is an important disadvantage of the assay. 80