Türev finansal araçlar ve muhasebeleştirilmesi

Abstract

Değişen ekonomik ve siyasal koşullar neticesinde mal, hizmet ve sermaye akımları ulusal boyuttan çıkıp uluslararası boyuta taşınmıştır. Küreselleşme olarak adlandırılan bu yeni durum ile dünya artık tek bir pazar haline gelmiştir. Bu gelişmeler, dünya finans piyasalarında da etkilerini göstermiş ve dünya üzerinde farklı ülkelerdeki finansal piyasalar birbiriyle bütünleşmiştir. Küreselleşmenin getirdiği zorlu rekabet şartlarında işletmeler, faaliyetlerinin devam etmesi amacıyla, maruz kaldıkları riskleri önleyebilmek için geleneksel finansal araçlara alternatif olabilecek yeni finansal araçlara ihtiyaç duymuşlardır. Finans dünyasında risk yönetim anlayışının ortaya çıkması ile bunun etkin biçimde yapılmasına olanak sağlayacak finansal araçlar geliştirilmiştir. Bu finansal araçların en önemlisi ise, geleneksel finansal araçlardan türetilerek işletmelerin maruz kaldıkları risklere karşı kullanılan türev finansal araçlardır. Günümüzde, dünya çapında başarı sağlayan ve işlem hacmi her yıl süratle artan türev finansal araçlar, yatırımcılara piyasada karşılaştıkları riskleri başka kesimlere aktarma imkanı sunar. Böylece bu risklerin yönetilmesini sağlayarak fiyat dalgalanmalarını azaltır, geleceğe yönelik tahminlerde bulunmayı kolaylaştırır ve piyasa mekanizmasına işlerlik kazandırır.Finansal piyasalarda birçok ihtiyaca cevap veren türev finansal araçlar bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu sorunların başında, türev finansal araçların muhasebe kayıtlarına alınması gelmektedir. Türev finansal araçları kullanan işletmeler için bunların finansal tablolarda nasıl raporlanacağı, hangi değerleme ölçüsünün kullanılacağı, bu araçlardan doğan kazanç ve kayıpların finansal tablolara ne zaman ve nasıl aktarılacağı, son derece önemli konuları oluşturmaktadır.Bu tez çalışması; finansal piyasaların en önemli kollarından biri olan türev finansal piyasaların, bu piyasalarda kullanılan türev araçların, bu konuda yayınlanan muhasebe standartlarının açıklanması ve türev finansal sözleşmelerle ilgili muhasebe kayıtlarının örneklendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Finansal Piyasalar, Risk ve Risk Yönetimi, Türev FinansalAraçlar, Uluslararası Muhasebe Standartları ve Uluslararası Finansal RaporlamaStandartları

Due to changing economic and political conditions, goods, service and capital trends have become international rather than national. With this new situation, called localism, the world has become a single market. These developments showed its effect on the financial markets of the world and financial markets in different countries of the world have become integrated with each other.Challenging competetive conditions resulting from the globalization, the enterprises need new financial instruments that may act as an alternative to the traditional ones in order to prevent risks they may be subject to.Financial instruments were developed to enable effective risk management thanks to the development of risk management. The most important of these financial instruments are derivative financial instruments which are derived from traditional financial instruments to be used against the risk.Today, derivative financial instruments have achieved sucess around the world with increasing transactions and volume year by year, which allows the investors to transfer risks they encounter in the market to the other sectors. Thus, by managing such risks, price fluctuations may be reduced, projections may be made easily and market mechanism may function.Derivative financial instruments responding the various needs within the market have also brought some problems. The most obvious one is to enter derivative financial instruments into accounting records. How the derivative financial instruments are reported, which valuation method is used, how and when the profit and loss are transferrred to the financial statements are all important issues.This dissertation is prepared with the aim of exemplifying derivative financial markets that are the most significant branches of the financial markets, derivative instruments used in such markets, description of accounting standards publised and accounting records concerning derivative financial agreements.Keywords: Financial Markets, Risk and Risk Management, Derivative FinancialInstruments, International Accounting Standards, International Financial ReportingStandards