Türkiye ve dış ticaret ortakları arasındaki J eğrisi ilişkisi: ARDL ve NARDL yöntemleri

Abstract

Bu tez çalışması Türkiye'de reel döviz kurlarındaki artışlar veya devalüasyonun Türkiye'nin Almanya ve 28 Avrupa Birliği ülke grubu ile ikili dış ticaret dengesi üzerine kısa ve uzun dönemli asimetrik etkilerini araştırmaktadır. Bu çalışmadaki tezimiz, Türkiye'deki yerli paradaki değer kayıplarının Türkiye'nin bazı ikili ülke ve ülke grupları ile olan dış ticaretinde reel döviz kuru ve dış ticaret dengesi arasında asimetrik bir ilişkinin ve beraberinde bir J- eğrisi etkisinin olabileceğidir. Benzer tez çalışmalardaki yöntemlerden farklı olarak, bu tez çalışmasında devalüasyon veya kur artışlarının bu ülkeler ile olan dış ticaret dengesi üzerinde doğrusal olmayan etkinin ölçülmesinde ve J eğrisi etkisi incelenmesinde daha güvenilir ve anlamlı olabilecek Doğrusal Olmayan Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (NARDL) kullanılacaktır. Böylece Türkiye'nin dış ticaret ortakları ile olan dengesinin reel döviz kuru artışlarına ve azalışlarına farklı olarak, yani asimetrik tepkiler verebileceği olasılığı analiz edilecektir. Buna ek olarak J eğrisi etkisinin varlığı araştırılırken Türkiye'nin Almanya ve 28 AB ülke grubu ile ikili dış ticaret dengelerini etkileyen diğer faktörler de ortaya konacaktır. Son olarak elde edilen bulgular açısından yöntem olarak doğrusal ve doğrusal olmayan ARDL yöntemlerinin ekonometrik performansları da mukayese edilecektir. Bu tezde yapılan ekonometrik analizde 1999:1 ile 2018:4 tarihleri arasında çeyreklik veriler kullanılacaktır. Bunlar; bağımlı değişken olarak her iki ülke grubu ile oluşan dış ticaret dengesi, açıklayıcı değişken olarak ise reel Avro döviz kuru ve Türkiye'nin ve her bir ülkenin Gayri Safi yurtiçi Hasıla (GSYH) rakamlarıdır. Doğrusal ARDL yönteminden ziyade Doğrusal olmayan ARDL yöntemi ile elde edilen analiz sonuçları, Türkiye'deki döviz kuru artışlarının Türkiye'nin bazı ikili ülke ve ülke grupları ile olan dış ticaretinde reel döviz kuru ve dış ticaret dengesi arasında asimetrik bir ilişki ve bir J- eğrisi etkisinin olabileceği tezimizi desteklemektedir. Elde edilen asimetrik ilişki her iki ülke grubu için geçerli iken, J eğrisi etkisi Türkiye ile Almanya ile yapılan analize göre özellikle Türkiye ile AB 28 ülke grubu ile yapılan analizde daha güçlü olarak ortaya çıkmıştır.

This thesis investigates the short and long term asymmetric effects of the real appreciation of a foreign exchange rates or a devaluation in Turkey to his bilateral foreign trade balance with Germany and 28 European Union country group. The thesis in this study, an asymmetrical relation between the real depreciation of domestic currency and the bilateral foreign trade balance between Turkey and some countries along with a J-curve effect may exist. Differing from the similar theses, in this thesis, a Non-Linear Autoregressive Distributed Lag Model (NARDL) which may be more reliable, optimal and significant method will be used for measuring a nonlinear effect of appreciation of foreign exchange on foreign trade balance with these countries while examining the J curve effect in the short and long term. Thus, the possibility of asymmetric reactions of Turkish foreign trade balance with his trade partners to appreciation and depreciation of foreign currency will be analyzed. In addition, while the existence of J curve effect is analyzed, other factors that affect the Turkish foreign trade balance with Germany and 28 European Union country group will also be explored. Finally, according to results derived, the econometric performance of linear and nonlinear ARDL methods will be compared. In the analysis conducted in the thesis study, quarterly data 1999:1 and 2018:4 will be employed. These are; the trade balance between Turkey and relevant country group as a dependent variable and real Euro exchange rates and gross domestic product (GDP) of Turkey and each foreign country, as explanatory variables. The results obtained by employing non-linear ARDL rather than linear ARDL support our thesis defended that short and long run asymmetrical relation between the real appreciation of foreign exchange rates and the bilateral foreign trade balance of Turkey with some countries along with a J-curve effect. While asymmetric relations explored in the analyses between the variables are valid for both country groups, J-curve effect in case of EU 28 country group are stronger than that of Germany case.