Tip 2 diabetes mellitusta nefropatik komplikasyon açısından sistatin C düzeyleri

Abstract

ÖZET Diabetes Mellitus töm dünyada görülen en yaygın metabolik hastalıklardan biridir. Akut olan ve gözleri, böbrekleri, sinirleri ve kan damarlarını içeren kronik geç komplikasyonlarla ilişkilidir. Bu komplikasyonlar hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Renal hastalık, tip 1 ve tip 2 diyabetin yaygın mikrovasküler komplikasyonudur. Diyabetik nefropati, önemli bir mortalite ve morbidite nedenidir. Diyabetli hastalarm yaklaşık %20-30'unda diyabetik nefropati gelişir. Diyabetli hastalarm bakımında, mikrovasküler hastalarm erken bulgularının taranması önceliklidir. Açık komplikasyonlara ilerlemeyi önlemek adına ölçümler yapılmalıdır. Bu sebepten dolayı mikroalbüminüriyi düzenli olarak taramak, rutin diyabetik önleyici bakımın bir parçası haline gelmelidir. Diyabetli hastalarda mikroalbüminüri dışmda da renal fonksiyonlar izlenmelidir. Renal fonksiyondaki erken bozulmayı göstermede GFR ölçütü olarak, kreatinin klirensinin ölçümü veya hesaplanması renal fonksiyonu göstermede daha güvenilirdir. Son yıllarda GFR'nin belirlenmesi için yeni endojen filtrasyon belirteçleri olan düşük molekül ağırlıklı proteinler üzerinde araştırmalar yoğun olarak yapılmaktadır. Sonuç olarak lizozim, aı mikroglobulin, P2 mikroglobulin ve sistatin C gibi bazı küçük proteinlerin kan düzeyleri renal fonksiyonun indeksi olarak sunulmuştur, özellikle sistatin C, vücuttaki tüm hücrelerde sabit hızda üretilmesi, cinsiyetten ve kas kütlesinden bağımsız olması ve kandan glomerüler filtrasyon yoluyla uzaklaştırılması gibi avantajları nedeniyle son yıllarda yoğun olarak araştalmaktadır. Çalışmamızda, tip 2 diyabetli hastalarm nefropati komplikasyonu açısından sistatin C'nin klinik etkinliğinin ve endojen kreatinin klkensinin yerine kullanılıp kullanılamayacağının değerlendirilmesi amaçlandı. 78Çalışmamıza, rastgele seçilmiş 71 erkek (ortalama yaş±SD, 58.7+6.7), 71 kadm (ortalama yaş±SD, 58.1 ± 9.2) olmak üzere toplam 142 tip 2 diyabet hastası katıldı. Kontrol grubu klinik şikayet ve bulgusu olmayan, sağlıklı kabul edilen 14 erkek (ortalama yaş±SD, 59.2 ±8.1), 18 kadm (ortalama yaş±SD, 56.1 ± 10.5) bireyden oluşturuldu. Serum sistatin C, glukoz, BUN, kreatinin, total kolesterol, trigliserit, HDL- kolesterol, HbAıc ölçümleri `Synchron LX20` kimya analizöründe; pV mikroglobulin, ölçümü `Immulite One` immünölçüm analizöründe yapıldı. LDL, kreatinin klirensi ve Cockroft-Gault formülü ile kreatinin klirensi hesaplandı. Diyabetli hasta grubu, HbAıc yüzdelerine göre (iyi glisemik kontrollü, kötü glisemik kontrollü), albumin atılım düzeylerine göre (normoalbuminürk, mikroalbuminürik, makroalbuminürik) ve kreatinin klirensi ölçümlerine göre (£90 mL/dk, 60-90 mLdk, 30-60 mL/dk, <30 mL/dk) 3 farklı şekilde gruplandınldı. Kontrol grubu ve HbAıc gruplanmn (iyi ve kötü glisemik kontrollü grup) sistatin C ve beta-2 mikroglobulin ortalamaları arasında ise istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (sırasıyla p=0.148, p=0.073). Kontrol grubu, normoalbüminürik grup, mikroalbuminürik grup ve makroalbuminürik grup sistatin C, kreatinin ve beta-2 mikroglobulin ortalamaları arasında p=0.000 düzeyinde anlamlı fark vardı. Tüm çalışma grubunda kreatinin klirensi ile sistatin C, beta-2 mikroglobulin ve kreatinin arasında negatif yönde, güçlü derecede ve istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı bir ilişki saptandı (sırası ile r=-0.671, p=0.000; r=-0.589, pH).00Q ve r=-0.587, p = 0.000). Tip 2 diyabetli bireylerde, kreatinin, sistatin C ve beta-2 mikroglobulin analitierinin performanslarının belirlenmesi için çizilen ROC eğrilerinde; sistatin C için eğrinin altında kalan alanlar ve standart hatalar (SE) sırasıyla 0.934±0.28 79ve 0.861±0.37, kreatinin için 0.891±0.34 ve 0.818±0.38, beta-2 mikroglobulin için 0.893±0.36 ve 0.814±0.39'dur. Eğri altında kalan alanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). Kreatinin klirensi ile hesaplamalı kreatinin klirensi arasında tüm grupta pozitif yönde r=0.864 düzeyinde ve istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı bir ilişki saptandı (p=0.000). Kreatinin klirenslerine göre düzenlenen grupların sistatin C, beta-2 mikroglobulin ve kreatinin ortalamalarının tümü p=0.000 düzeyinde farklı bulundu. Kreatinin klirensi düştükçe, kreatinin, sistatin C ve beta-2 mikroglobulin konsantrasyonları artmaktadır. Sonuç olarak bizim çalışmamız serum sistatin C'nin tip 2 diyabetli hastalarda, erken renal yetmezliği saptamada kreatinine göre üstün olmadığım göstermektedir. Diyabetli hastaların GFR değerlendirmesinde, serum kreatinin ve endojen kreatinin klirensi ölçümüne devam edilmesi kanısına vardık. Laboratuvarlar serum kreatinin sonuçlarının yarımda hesaplamalı kreatinin klirensi sonucunu verebilir. 80

SUMMARY Diabetes mellitus, is one of the most prevalent metabolic disorder around the world. It is related with acute and chronic complications that affects the eyes, kidneys and blood vessels. These complications affect the patient's life adversely. Renal disease is a common microvascular complication of both type 1 and type 2 diabetes. Diabetic nephropathy is an important cause of morbidity and mortality. About 20-30% of patients develop diabetic nephropathy. Diabetic patient care have the priority of screening early signs of microvascular complications. Measurements should be made to prevent progression to overt complication. For this reason, screening microalbuminuria regularly should be a part of diabetic preventive care. Apart from microalbuminuria, renal function should also be checked regularly in patients with diabetes. To detect early deterioration of renal function, mesurement or estimation of creatinine clearance is more reliable. In the last years, for the determination of glomerular filtration rate, researches have been done on new endogen filtration markers, low molecular proteins intensively. As a consequence, the blood level of some small proteins, such as lysozyme, alpha-1 microglobulin, beta-2 microglobulin and cystatin C have been proposed as indices of renal function. Especially, cystatin C for the advantages of being produced by all nucleated cells at a constant rate, independent of sex and muscle mass and removed from circulating blood by glomerular filtration, intensively studied in the last few years. In our study, we aimed to evaluate the clinical efficiency of cystatin C and whether it can be used instead of endogen creatinine clearance. Our study included randomly selected 71 men (mean age±SD, 58.7±6.7) and 71 women (mean age±SD, 58.1 ± 9.2) of totally 142 type 2 diabetic patients. 81Control group consisted of 14 men (mean age±SD, 59.2 + 8.1), 18 women (mean age±SD, 56.1 ± 10.5) who were free of clinical complaints and signs and accepted as healthy. Serum cystatin C, serum glucose, blood urea nitrogen, serum and urine creatinine, serum total cholesterol, serum triglyceride, serum HDL-cholesterol, urine albumin, whole blood HbAic measurements were performed on `Synchron LX20` chemistry analyzer; beta-2 microglobulin measurement were on `Immulite One` immunoanalyzer. LDL-cholesterol, endogen creatinine clearance and estimated creatinine clearance by Cockroft Gault formula were calculated. Diabetic patient group was classified by 3 distinct ways; according to HbAic numbers (good and bad glycemic controlled); albumin excretion rates (normoalbuminuric,) and creatinine clearance measurements (£90 mL/min, 60-90 mL/min, 30-60 mL/min, <30 mL/min). No significant correlation was found between the means of cystatin C (p=0.148) and beta-2 microglobulin (p=0.073) among control group and HbAic groups (good and bad glycemic controlled). There was a significant difference between means of control group, normoalbuminuric group, inicroalbuminuric group and macroalbuminuric group cystatin C, creatinine and beta-2 microglobulin concentrations at p=0.000 level. At the whole study group, among the creatinine clearance and cystatin C, beta-2 microglobulin and creatinine, a significant, negative and good correlation was detected (r=-0.671, p=0.000; r=-0.589, p=0.000 ve r=-0.587, p = 0.000 respectively). 82On the ROC curves drawn at two different levels of creatinine clearance for determination of analytical performance of cystatin C, beta-2 microglobulin and creatinine analytes for type 2 diabetes, the areas under curves and standard errors were 0.934±0.28 and 0.861±0.37 for cystatin C, 0.891±0.34 and 0.818±0.38 for CTeatinine, 0.893±0.36 and 0.814±0.39 for beta-2 microglobulin. No statistically significant difference were found between areas under curves (p>0.05). At the whole group, among the creatinine clearance and estimated creatinine clearance a significant, positive, well correlation at r=0.864 level were found. Groups arranged according to creatinine clearance levels, cystatin C, beta-2 microglobulin and creatinine means were different at p=0.000 level. As the creatinine clearance levels decreased, cystatin C, beta-2 microglobulin and creatinine concentrations increased. As a consequence, our study shows that serum cystatin C was not superior to creatinine for detecting early renal failure in type 2 diabetic patients. For evaluation of glomerular filtration rate in diabetic patients, serum creatinine and endogen creatinine clearance measurements might have continued. Laboratories can give estimated creatinine clearance results beside serum creatinine results. 83