The Ottoman says: To hell with the Serbs: troublesome coexistence in the mid-nineteenth century Belgrade through the eyes of two contemporaries Belgrâdî Râşid and Nikola Hristi as spokesmen for respective sides

Abstract

Bu çalışma 19. Yüzyıl Belgrad'ında yaşamış bir Osmanlı Müslüman yazarı olan Belgrâdî Râşid'in eserini tanıtmaktadır. Yazarın günlüğü Ta'rîh-i Vaq'a-i Hayretnümâ-i Belgrad ve Sırbistân (ikinci cilt) yüzyıl ortası Belgradı ve Osmanlıların 1867'de bu şehirden nihai terkinden önceki on yılı işaret eden paşalık döneminin tarihi için benzersiz bir kaynağı temsil etmektedir. Bu eserin Osmanlı'nın son kertede İmparatorluğu fethin tam tersi yönünde, şehrin Sırplara teslimine neden olan politikalarını desteklediğini dikkate aldığımızda değeri daha farkedilebilir hale gelmektedir. Bu anlamda Raşid'in anlatımını tamamlayıcı ve ona karşıt olarak Sırp bir yetkili ve dönemin diğer gözlemcisi Nikola Hristi?'in günlüklerine yer verilecektir. Aynı şehirlerde yaşamış olan fakat farklı taraflarda yer alan iki ayrı insanın yazdığı bu iki eseri inceleme olanağı ise işimizi daha çekici kılmaktadır.Bu çalışmayı üç bölüme ayırdım. Üç kısıma ayrılan ilk bölüm okuyucuya söz konusu Raşid ve Hristic'in hayatı ve çalışmalarını tanıtacak ve konu ile ilgili kısa bir literatür taraması sunacaktır. İkinci bölüm dönem ile ilgili daha iyi bir kavrayış sağlayacak gerekli bilgileri içerecektir. Bu bölüm 19. yüzyılın ilk kırk yıllındaki başlıca siyasal gelişmelerini özetleme ve bu dönemdeki Belgrad'ın gündelik hayatına ışık tutma amacı taşımaktadır. Son olarak, Belgradi Raşid ve Nikola Hristic'in gözüyle Belgrad'ın gergin 1850'li yıllarının tarihi üçüncü ve son bölümde resmedilecektir. Bu bölümde Müslüman ve Sırplar arasındaki ilişkilere ve bu ilişkilerin o zamana değin süregelen toplumsal rollerin değişmeye başladığı bir dönemde gündelik hayata nasıl yansıdığına vurgu yapılacaktır.

The present study introduces the work of Belgradî Râşid, an Ottoman Muslim author writing in 19th-century Belgrade. His chronicle Ta'rîh-i Vaq'a-i Hayretnümâ-i Belgrad ve Sırbistân (the second volume) represents a unique source for the history of mid-century Belgrade and the paşalık a decade prior to the final departure of the Ottomans from the city in 1867. Its value becomes even more evident once we acknowledge the fact that the work espouses an Ottoman viewpoint of events which eventually led the Empire to the opposite of a conquest, the abandonment of the city to the Serbs. As a counterpart and a challenge to Râşid's narrative, the `Memoirs` of yet another beholder of the time, the Serbian official Nikola Hristic, will be brought in. The possibility to inspect two accounts written by two people, who lived in the same city in the same period, but on opposite sides, renders our task even more appealing.I have divided this study into three chapters. The first chapter, separated into three sections, will acquaint the reader with the subject matter, Râşid's and Hristic's backgrounds, and will provide a (short) literature survey on the topic in question. With a view to providing a better understanding of the period, the second chapter will relate the relevant background information. It aims at summarizing the major political developments of the first four decades of the 19th century and at illustrating aspects of everyday life in Belgrade during that period. Finally, the history of the agitated 1850s in Belgrade, as seen through the eyes of Belgradî Râşid and Nikola Hristic will be illustrated in the last, the third chapter. The emphasis will be put on his depiction of the Muslim-Serbian relations and its repercussions on the everyday life in this period when the roles viable by this time had started changing.