2000 yılı sonrasında yayımlanan sosyal bilgiler ders kitaplarının sosyolojik analizi

Abstract

Çalışmanın temel amacı, devlet denetimiyle hazırlanan ders kitaplarında oluşturulmak istenen istendik vatandaş formunu ortaya koymaktır. 21.yy. küreselleşme ve AB tartışmalarının hız kazandığı bir dönem olmaktadır. Toplumsal değişimlerin de bu yüzyılda ivme kazandığı herkesçe bilinen ve tecrübe edilen bir durumdur. Türkiye'nin 21.yy. sosyolojisine bakıldığında ilk dikkat çeken unsurlardan biri sürekli iktidarın tekelde olmasıdır. Demokrasi ile yönetilen ülkelerde iktidarlar politikalarını hayata geçirebilmek ve varlıklarını sürdürebilmek için taraftarlara ihtiyaç duyarlar. Bunu sağlamanın en temel yolu da eğitimden geçer. Eğitimin temel unsuru olan ders kitaplarında egemen ideolojinin izlerini görmek mümkündür. Nitekim Türkiye'de ders kitapları devlet denetiminden geçerek ücretsiz dağıtılmaktadır. 2000 yılı sonrasında yayımlanan Sosyal Bilgiler ders kitaplarının sosyolojik analizini konu alan bu çalışmada içerik analizi yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. 2000-2018 yılları arasında ders kitabı olarak kullanılmış olan toplamda 32 adet ders kitabı incelenmiştir. Kitapların ayrıntılı incelenmesiyle oluşturulan kod kategorilerinin MAXQDA 2018 programı ile frekans analizleri yapılmıştır. Frekans değerleri ders kitaplarının niteliksel incelemesi ile desteklenerek çıkarımlarda bulunulmuştur. Sonuç olarak 18 yıllık süreçte vatandaşlık kavramında değişiklikler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra ders kitaplarında yer alan milliyetçi, demokratik, ekonomik ve manevi değer kodlarında da bir takım değişiklikler olduğu görülmüştür. Ancak manevi değer kategorilerinin frekans değerlerinin artacağı varsayımına yönelik bulgulara ulaşılamamıştır.

The main purpose of the study is to reveal the desired citizen from which is to be prepared in the textbooks prepared by the state control. The 21st century is a period in which globalization and EU discussions are accelerating. It is well known and experienced that social changes are fast in this century. Referring to Turkey's 21st century sociology is one of the factors attracting attention at first permanent of power. In the countries governed by democracy, governments need supporters to implement their policies and sustain their existence. The state needs education to provide this aim. It is possible to see the traces of the dominant ideology in the textbooks, which are the basic elements of education. Indeed, textbooks are distributed by state control for free in Turkey. The subject of the study is the sociological analysis of the Social Studies textbooks. Content analysis methods and techniques were used in this study. A total of 32 textbook were used as a textbook between the years 2000-2018. Frequency analyzes was performed by MAXQDA 2018 software for the code categories created by detailed review of the textbooks. Frequency values are supported by qualitative review of the textbooks. As a result, there are changes in the concept of citizenship in 18 years. In addition, there have been some changes in the nationalist, democratic, economic and sentimental values in the textbooks. However, there is no evidence that the frequency values of the sentimental value categories will increase.