Kümelenmeye yönelik Türkiye`de uygulanan devlet destekleri: Sivas ili için örnek bir kümelenme modeli önerisi

Abstract

Kümelenme, rekabet avantajı konusunda son dönemlerde araştırmacıların ilgisini çeken bir konudur. Bu tez çalışmasında anlatıldığı üzere, belirli bir coğrafi bölgede konumlanan kümelenmelerin, bulundukları bölgede rekabet avantajı sağlamaları konusunda başarıya ulaştıkları araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Bu nedenle başarılı bir kümelenmenin oluşabilmesi için izlenmesi gereken yol haritasının belirlenmesi bu çalışmanın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bölgesel kalkınmanın ve küresel rekabet gücü elde etmenin araçlarından birisi haline gelen kümelenme, hükümetler tarafından gerçekleştirilmesi beklenen bir faaliyet haline dönüşmüştür. Başarılı bir kümenin ortaya çıkarılabilmesi ve sürdürülebilir hale gelmesi için devletler tarafından bir takım politikalar oluşturulmaktadır. Bu kapsamda Türkiye'de, kümelenmenin kendi yapısına ve kümelenmede yer alan aktörlere kamu kurumları tarafından çalışmada da belirtildiği üzere çok fazla sayıda destekler uygulanmaktadır. Çalışmada Sivas ilindeki imalat sanayindeki sektörler arasından örnek bir kümelenme modeli ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Öncelikli olarak üç yıldız analizine göre kümelenme potansiyeli olabilecek imalatçı sektörler arasından beş sektör belirlenmiştir. Daha sonra belirlenen bu sektörlerde Sivas ilinde faaliyette bulunan işletmelere anket çalışması yapılmıştır. Anket sonucunda işletmelerden demografik veriler, işletmeye özgü bilgiler alınmıştır. Bununla birlikte 5'li likert ölçeğine göre işletmelerde kümelenme olabilmesi açısından devlet desteklerinin etkisi ile işletmelerin kümelenme potansiyelleri analiz edilmeye çalışılmıştır. Anket sonucunda elde edilen verilere göre, SPSS programı ile iki aşamalı kümeleme analizi çalışmada uygulanmıştır. Analiz sonucunda ortaya çıkan homojen küme modellerine en uygun olan sektörler çalışmada sıralanmış, demografik verilerin bu homojen kümelere olan etkileri istatistiki olarak analiz edilmiştir. Bununla beraber işletmelere özgü değişkenler ile devlet desteklerinin söz konusu oluşturulan model kümelere olan etkileri analiz edilerek ortaya Sivas ili için örnek bir kümelenme modeli ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kümelenme, Devlet desteği, Teşvik, Elmas Modeli, Sivas

Clustering is an attractive issue for researchers in the recent years. As explained in this thesis, the results of many studies indicate that the clusters located in a geographical region are able to achieve a success thanks to comparative advantage in their region. Therefore, the question how to be roadmap for developing such a successful cluster led to the commencement of this study.The cluster, which has become one of the tools of regional development and global competitiveness, transformed an activity the governments are eager to perform. Many policies are being developed by the states in order to develop and sustain a successful cluster. In this regard, there are lots of supports implemented by public bodies in Turkey for developing the structure of the cluster and the actors of the clusters. In this study, it was struggled to bring about a successful clustering model among the sectors specified in the manufacturing industry in Sivas. First of all, five sectors were identified among the manufacturing sectors that could have clustering potential by means of the three stars analysis . After the identification, surveys were conducted for the enterprises operating in Sivas in these sectors. As a result of the survey, demographic data and business-specific information were obtained from the enterprises. Besides, the clustering potentials of enterprises have been tried to be analyzed with the effect of public supports in terms of clustering in enterprises according to 5-point likert scale. According to the data obtained from the survey, two-stage clustering analysis with SPSS program was applied in the study. The sectors that are most suitable for homogeneous cluster models as a result of the analysis are listed in the study and the effects of demographic data on these homogeneous clusters are analyzed statistically. In addition, the effects of state-specific variables and state supports on the model clusters are analyzed so the most suitable sample clustering model for Sivas is presented.Keywords: Cluster, State support, Incentive, Diamond Model, Sivas