Relapsing remitting multipl skleroz hastalarında vestibüler semptomlar ve elektronistagmografi bulguları

Abstract

ÖZETRelapsing Remitting Multipl Skleroz Hastalarında Vestibüler Semptomlar VeElektronistagmografi BulgularıDr. Eylem DeğirmenciMS'de ENG ile vestibüler sistem tutulumunu incelen çalışmalar yetmişliyılların sonrasından bu yana yapıla gelmekle birlikte, yeterli sayıda hasta ilesakkad test, trekking test, optokinetik test, Dix-Hallpike testi, pozisyonel test,gaze test ve kalorik testi kapsayan ayrıntılı çalışmalar oldukça az sayıdadır.Bu çalışmada relapsing-remitting multiple skleroz hastalarında ayrıntılı ENGtestlerini kullanarak vestibüler tutuluma ait klinik ve elektronistagmografiközellikleri incelenmesi ve klinik ve subklinik vestibüler tutulumda ENG'nintanısal değerinin araştırılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda klinik özelliklerile ENG arasındaki ilişki de incelenmiştir. Bilgimiz dahilinde, çalışmamızhastalığın erken döneminde olan RRMS hastalarından oluşan birpopülasyonda ENG'nin tüm alt testlerinin değerlendirilip, elde edilenbulguların klinik parametreler ile korelasyonlarının araştırıldığı ilk prospektifçalışmadır.Çalışmaya Mc-Donald tanı kriterlerine göre kesin RRMS tanısı alan 30hasta ve 30 sağlıklı kişi kabul edilmiştir. Hastalar Eylül 2003 ve Mart 2005tarihleri arasında Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Bölümü'ndedeğerlendirilmiştir. Sakkadik test, trekking test, optokinetik test, Dix-Hallpike,pozisyonel test ve gaze testi içeren detaylı ENG çalışmaları hem hasta hemde kontrol grubunda yapılmıştır ancak kalorik test rahatsızlık verici bir tetkikolduğu için sadece hasta grubunda yapılmıştır.RRMS hastalarında en sık bozukluk saptanan test trekking testti (%57,1) ve bunu sakkadik test (% 36,7) izliyordu. Hastaların % 33,3 `ündekalorik test bozukluğu, % 17,9'unda optokinetik test bozukluğu, % 16,7'sindepozisyonel test bozukluğu, %10,0'unda gaze test bozukluğu ve % 7,7'sindeDix Hallpike testinde bozukluk saptanmıştır.Hasta grubunda testlerde (kalorik test hariç) herhangi bir patolojininvarlığını gösteren ENG bulgusu % 90 (n=27), kontrol grubunda ise % 6,7(n=2)oranında saptanmıştır ve her iki grup arasında istatistiksel olarakanlamlı fark saptanmıştır (p< 0,001). Santral patolojinin varlığını gösterenENG patolojisi hasta grubunda % 83,3 (n=25), kontrol grubunda % 6,7 (n=2)oranında saptanmıştır ve her iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farksaptanmıştır (p<0,001).ENG'de bozuk olan toplam test adedi testlerin yapıldığı dönemdeherhangi bir vestibüler semptomu olanlarda (p<0,001), nörolojikmuayenesinde vestibüler sistem tutuluş bulgusu, nistagmus ve koordinasyonbozukluğu olanlarda (sırasıyla p<0,001, p=0,006 ve p<0,001), vestibülersemptomuna eşlik eden otolojik, otonomik ve nörolojik semptomu olanlarda(sırasıyla p<0,001, p=0,004 ve p<0,001) olmayanlara göre istatistiksel olarakfarklıydı.ENG'de bozuk olan test adedi ile yaş, ilk atak yaşı, hastalık süresi vetoplam atak sayısı arasında anlamlı korelasyon saptanmazken (sırası ilep=0,624, p=0,268, p=0,845 ve p=0,137), ENG'de bozuk olan test adedi ileEDSS puanı arasında pozitif yönde, istatistiksel olarak önemli bir ilişkininolduğu saptanmıştır (p= 0,039). Bu korelasyonlar aynı zamanda tüm diğer alttestler için de araştırılmış ancak anlamlı korelasyon saptanmamıştır.Ayrıca her iki grup arasında sakkad test (p< 0,001), trekking test (p<0,001) ve pozisyonel test (p=0,026) sonuçları arasında istatistiksel olarakanlamlı fark saptanmıştır.Tüm istatistiksel kıyaslamalar testlerin yapıldığı dönemde immün-modülatör kullanmayan 22 RRMS hastasına ait verilerle tekrar edilmiştir vefarklı her hangi bir sonuç saptanmamıştır.Çalışmamız, literatüre MS'de ilk atakta (% 70) veya hastalığın seyrisırasında (% 80) ortaya çıkan vestibüler semptomunların daha fazla sıklıklaizlenmesi, hastalığın seyri sırasında herhangi bir vestibüler semptomuolmayan olguların oranının sadece % 13,3 olduğu gibi yeni bilgilerkatmaktadır. Aynı zamanda ataklarda gerçek baş dönmesi deneyimi yaşayanolguların bu yakınmalarının ilk atakta ortaya çıktığını gözlenmedik. lk atakveya herhangi bir atakta vertigo tanımlayan olgularda sakkadik testpatolojinin anlamlı olarak daha fazla saptanabileceği ve EDSS ile ENG'debozuk olan test adedi arasında anlamlı bir ilişki olduğu da MS için yeni bilgilerarasındadır.Sonuç olarak çalışmamız, ENG'nin tüm alt testleriyle detaylı olarakdeğerlendirilirse asemptomatik multipl skleroz olgularında bile yüksekduyarlılığa sahip olduğunu ortaya koymuştur. MS hastalarında vestibülersistem ile ilişkili bilgi edinilmek istendiğinde, ya da farklı bir alt sistemintutulumu ortaya koyarak destekleyici paraklinik ek bir kanıt isteniyorsa, ENGkuvvetle önerilir.

SUMMARYClınıcal And Electronystagmographıc Evaluatıon of VestıbularSymptoms In Relapsıng Remıttıng Multıple Sclerosıs PatıentsDr Eylem DegirmenciStudies of electronystagmographic investigation in MS patients hasbeen done since seventies, but detailed ENG test including saccade test,tracking test, optokinetic test, Dix-Hallpike test, gaze test, positional test andcaloric test had not been done among adequate number of MS patient. In thisstudy we aimed to evaluate clinical and electronystagmographicalcharacteristics of vestibular system involvement in RRMS patients byperforming detailed ENG test, and to investigate the diagnostic value of ENGin clinical and subclinical vestibular involvement. We also investigated theassociation of ENG and clinical characteristics. To the best of our knowlegde,this study is the first prospective study that contains all of the sub-tests inENG, and correlates the datas with clinical parameters in a population ofRRMS patients who are in the early states of the disease.Thirty patients who were diagnosed as definite relapsing remittingmultiple sclerosis due to Mc-Donald?s diagnostic criteria and 30 healthyindividuals included in this study. The entire population of patients wasexamined at the Pamukkale University Hospital, Neurology Departmentduring the period from September 2003 and March 2005. ENG test includingsaccade test, tracking test, optokinetic test, Dix-Hallpike test, gaze test, andpositional test were performed in all patient and control group, but caloric testwhich is an uncomfortable test was only performed in patient group.The most common abnormal test in RRMS patients in this study wastracking test (57.1 %), and saccade test (36.7 %) follows it. Caloric testabnormalities was found in 33.3 %, optokinetic test abnormalities was found17.9 %, positional test abnormalities was found in 16.7 % patients, gaze testabnormalities was found in 10.0 %, and abnormalities of Dix-Hallpike testwas found 7,7 % of the patients.Any abnormality in ENG subtests (except caloric test) was found in90.0 % (n=27) of the patients and in 6.7 % (n=2) of the individuals in thecontrol group. Difference of existence of any ENG abnormality between twogroups was statistically significant (p< 0,001). Abnormalities showing centralpathology in ENG subtests was found in 83.3 % (n=25) of the patients and in6,7 % (n=2) of the controls. Statistically significant difference was foundbetween central pathology in ENG subtests between groups (p<0,001).Total number of abnormal tests in ENG were statistically differentbetween patients who have any vestibular symptom during the test(p<0,001), vestibular system involvement?s findings (p<0,001), nystagmus(p=0,006), coordination difficulty (p<0,001) in neurological examination,concomitant otological symptoms (p<0,001), concomitant autonomicsymptoms (p=0,004) and concomitant neurological symptoms (p<0,001) orwho have not.Correlation of total number of abnormal tests in ENG with patient age,age of the patient during first attack, number of the years after the diagnosisof MS, and number of total attacks was not statistically significant, butcorrelation of total number of abnormal tests in ENG with EDSS score wasstatistically significant (p= 0,039). These correlations were also investigatedfor all subtests, but any significant correlation was not found.Statistically significant difference was found between patients andcontrols in saccade test (p< 0,001), tracking test (p< 0,001), and positionaltest (p=0,026).These statistical analyses were also repeated in 22 RRMS patients whowere not using any immune-modulating drug during the time that weperformed ENG and we did not find any different result in the statisticallyanalyses.Our study adds new knowledge to the literature as higher frequencies ofnon-vertiginous dizziness in first attack (70.0 %) and any time during thedisease course (80.0 %); very low frequency (13.3 %) of patients without anyvestibular symptom during the course of disease. In addition we observedthat the patients who experience true vertigo during attacks have the historyof true vertigo also in their first attacks. We also found that saccade testpathology is statistically different between the patients who have anyvestibular symptom during the first or any attack and who have not.Existence of significant correlation between EDSS score and total number ofabnormal subtests in ENG is also a new knowlegde.As a result ENG has high levels of sensitivity if all subtests evaluatedin details even if in asymptomatic patients in RRMS. ENG is stronglysuggested for both vestibular evaluation of MS patients and detection ofinvolvement of a different sub-system when additional paraclinical evidenceis needed.