Muhasebe meslek mensuplarının ve akademisyenlerin adli muhasebe mesleğine bakış açılarının değerlendirilmesine ilişkin bir araştırma: Sivas örneği

Abstract

Geçmişi eski ve orta çağa kadar uzanan muhasebe skandalları, sadece işletmeile ilişkili kişi ve kuruluşları değil, yaşandığı ülkelerin ekonomilerini ve finansalpiyasalarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle 20. ve 21. yüzyıllardayaşanan ve dünya çapında geniş yankılar uyandıran muhasebe skandalları,küreselleşmenin de etkisiyle, farklı ülkelerdeki birçok şirketi az ya da çok etkisialtına almakta, tüm dünyada küresel çapta kalıcı izler bırakmakta, önemli finansalkayıplara neden olmaktadır.Muhasebe skandallarının temelinde muhasebe hileleri özellikle finansalraporlama hileleri yatmaktadır. Hukuki düzenlemeler ile yakından ilgili olan finansalraporlama hilelerinin niteliği, içinde bulunduğumuz yüzyılda gelişen teknolojiyebağlı olarak finansal sistemlerde yaşanan gelişmeler paralelinde ve küreselleşmeninde etkisiyle daha karmaşık bir hale gelmiştir.Bu durum, klasik muhasebe ve denetim mekanizmalarının ve mahkemelereintikal eden olaylarda hukukçuların başta finansal raporlama hileleri olmak üzeremuhasebe hilelerinin tespit edilmesinde, önlenmesi ve caydırılmasında yetersizkalmasına yol açmıştır. Dolayısı ile günümüzde, teknolojik gelişmeler paralelindeyeni bir boyut kazanan muhasebe hilelerinin ortaya çıkarabilmesi için, konuyu gerekmuhasebe ve denetim gerekse hukuk açısından değerlendirebilecek uzman kişilereihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç, temel amacı adalet sistemine hizmet etmek olanadli bilimlerin bir alt disiplini olarak `Adli Muhasebe` kavramının ve adli muhasebemesleğinin doğmasına neden olmuştur. Sadece rakamları değil, rakamların ötesini deirdeleyerek muhasebe hilelerini öngörmek temeline dayanan adli muhasebe mesleği,muhasebe teori ve uygulamaları yanı sıra denetim, hukuk, kriminoloji, psikoloji,grafoloji gibi daha birçok uzmanlık alanını bünyesinde bulunduran geniş kapsamlıbir meslektir.Hukuk ve muhasebe bilimleri arasında köprü görevi yaparak muhasebehilelerinin tespit edilmesi ve önlenmesi açısından önemli bir araç olarak, gelişmişülkelerde yaygın uygulama alanı bulan adli muhasebe mesleği Türkiye‟de yasal biryapıya sahip olmadığı için duyulan ihtiyaca rağmen maalesef henüz tam anlamıylauygulama alanı bulamamıştır. xviiiBu çalışma ile Amerika Birleşik Devletleri‟nde, Kanada‟da ve bazı AvrupaBirliği ülkelerinde muhasebe hilelerini ve dolayısı ile muhasebe skandallarınıönlemede etkin bir araç olarak kullanılan adli muhasebe mesleğine muhasebe meslekmensuplarının ve akademisyenlerin bakış açılarının Sivas ili özelinde ortaya konmasıamaçlanmıştır.Çalışmada Sivas ilinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensupları veSivas Cumhuriyet Üniversitesi‟nde muhasebe ve muhasebe denetimi dersleri verenakademisyenler ile yüz yüze görüşme yoluyla anket yapılmıştır. Anket verileri SPSS23 paket programları ile analiz edilmiş olup, t Testi ve Tek Yönlü ANOVA, GamesHowel ve TUKEY testleri kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, muhasebe ve denetim açısındanadli muhasebe mesleğinin önemli bir yere sahip olduğu, muhasebe hilelerinin vedolayısı ile muhasebe skandallarının önlemesinde adli muhasebe mesleğinin önemlibir rol üstlendiği ve Türkiye‟de adli muhasebe mesleğine önemli düzeyde ihtiyaçolduğu şeklinde özetlenebilir. Bu çerçevede, hukuk, iktisat, maliye, işletme,muhasebe ile bankacılık ve finans dallarında eğitim veren fakültelerde gerek lisansgerekse lisansüstü (yüksek lisans ve doktora) düzeyinde adli muhasebe eğitimiverilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Öte yandan lisans mezunu olan muhasebemeslek mensuplarının yüksek lisans düzeyinde adli muhasebe eğitimlerinitamamladıktan sonra muhasebe meslek mensuplarının şu anda kullandıkları mevcutunvanlar dışında örneğin `adli muhasebeci` unvanı ile adli muhasebe mesleğini icraetmelerinin sağlanması muhasebe hilelerinin ve dolayısı ile muhasebe skandallarınınönlemesinde önemli bir rol üstlenecektir. Bu çerçevede, adli muhasebe mesleğininyasal bir yapıya kavuşturulması Türkiye açısından bir zorunluluk olarak ortayaçıkmaktadır.Anahtar Kelimeler: Adli Muhasebe, Adli Muhasebe Eğitimi, Denetim,Muhasebe Skandalları, Muhasebe Hileleri

Accounting scandals dating back to the old and middle ages have a negativeimpact not only on the individuals and organizations associated with the business butalso on the economies and financial markets of the countries in which they areexperienced. Accounting scandals, especially in the 20th and 21st centuries, whichhave a wide worldwide resonance effect, have affected many companies in differentcountries more or less with the effect of globalization, left permanent marks all overthe world and caused significant financial losses.Accounting scandals are mainly based on financial frauds especially financialreporting tricks. The nature of the financial reporting tricks, which are closely relatedto the legal regulations, has become more complex due to the developments in thefinancial systems and the impact of globalization in the current century.This has led to classical accounting and auditing mechanisms and theinadequacy in the identification, prevention and deterrence of legal frauds,particularly in financial reporting frauds, in cases referred to the courtsTherefore, inorder to reveal the accounting tricks that have gained a new dimension in parallelwith technological developments, there is a need for experts who can evaluate theissue both in terms of accounting and auditing and in terms of law. This need led tothe emergence of the concept of `Forensic Accounting` and forensic accountingprofession as a sub-discipline of the forensic sciences whose main purpose was toserve the justice system. It is a comprehensive profession that incorporates manyother fields of expertise such as auditing, law, criminology, psychology, andgraphology, as well as forensic accounting profession based on predicting accountingtricks by examining not only figures but also beyond the numbers.As an important tool for the identification and prevention of accountingfrauds as a bridge between law and accounting sciences, forensic accountingprofession, which is widely used in developed countries, for lack of a legal structurein Turkey despite the need, unfortunately, have not yet found the exact meaning ofthe application. xxWith this study, it is aimed to reveal the point of view of professionalaccountants and academicians in the province of Sivas, which is used as an effectivetool in preventing accounting frauds and accounting scandals in the USA, Canadaand some European Union countries.In this study, a survey was conducted by face-to-face interviews withacademicians working in the province of Sivas and accounting and accountingauditing courses at Sivas Cumhuriyet University. The survey data were analyzedwith SPSS 23 package programs and t Test and One Way ANOVA, Games Howeland TUKEY tests were used.The findings of the study can be summarized as in terms of accounting andauditing has an important place in the forensic accounting profession, the preventionof accounting fraud and thus the accounting scandals assumed an important role inthe forensic accounting profession and there is need significantly to the forensicaccounting profession in Turkey. In this context, it is concluded that for the facultiesthat provide education in law, economics, finance, business administration,accounting and banking and finance branches, it is necessary to provide forensicaccounting education at both undergraduate and graduate level (master anddoctorate). On the other hand, after completing the forensic accounting trainings atthe graduate level, the professional accountants who are bachelor's degree graduateswill have an important role in the prevention of accounting tricks and hence theaccounting scandals by ensuring that the members of the accounting profession areperforming `the forensic accounting profession` with the title of forensic accountantbesides the current titles they are currently using. In this context, establishing a legalstructure of the forensic accounting profession is emerging as a must for Turkey.Key Words: Forensic Accounting, Forensic Accounting Education, Audit,Accounting Scandals, Accounting Tricks