Machiavelli ve nizamü`l mülk`ün yönetim anlayışları

Abstract

Yönetim olgusu, diğerleri eğitim, ekonomi, hukuk ve din olmak üzere beş temel kurumdan biridir. O yüzden diğer kurumları etkilediği gibi onlardan etkilenmektedir de. Bu çalışmada, iki siyaset bilimci ve devlet adamının görüşlerinden yola çıkarak yönetim biçimi ve anlayışının oluşumunda rol oynayan tarihsel ve toplumsal koşullar hakkında bir fikir edinilmeye çalışılmıştır. Bunu yaparken siyaset bilimcilerin, sonuçta bir yönetim sisteminin bireyleri olarak ondan etkileneceği ve düşüncelerinin birey-toplum, birey yönetim ve birey-iktidar ilişkileri çerçevesinde gelişeceği varsayımından yola çıkılmıştır.Bir Ortaçağ düşünürü olan Nizamü'l Mülk, Göçebe bir topluluktan modern bir devlet oluşturmuştur. İkta sistemi aracılığıyla hem güçlü bir ordu, hem de aşiretler arasında Türk birliğini sağlamıştır. Yazdığı Siyasetname adlı eserinde ideal yönetim için yöneticilere öğütlerde bulunmuştur. Nizamü'l Mülk sadece Selçuklu devletinin siyasetine yön vermekle kalmamış, liyakat, devlet yönetimi, bürokrasi ve yöneticilik konusunda aktardığı tarihsel bilgilerle de kendisinden sonra gelen birçok düşünür ve yöneticiye de kılavuzluk etmiştir. Machiavelli ise, yaşadığı dönem nedeniyle yeniçağ düşünürü olup bu dönemin önemli fikir adamları arasında yer almaktadır. Yeniçağın siyasal düşünce tarzını şekillendiren üç önemli siyasetçiden biridir. Diğerleri ise Jean Bodin (1530-1596) ve Thomas Hobbes (1588-1679)'dur. Machiavelli, küçük şehir devletleri halinde bölünmüş, bu yüzden parçalı ve dağınık bir durumda olan İtalyan toplumunu birleştirmek, böylece İtalya birliğini sağlamak için çalışmıştır. Bunun yanı sıra siyasal düşünceyi burjuva dünya görüşüne uygun olarak, laikleştirme ve bilimselleştirme yolunda ilk adımları atışı da önemlidir. `Makyavelizm` ise onun siyasal düşünceye kattığı bir başka kavramdır. Diğer taraftan Batı dillerindeki `devlet` anlamına gelen `stato` sözcüğünü ilk kez kullanan yazardır.Anahtar Kelimeler: Nizamü'l Mülk, Machiavelli, Yönetim, Devlet, Otorite, Güç, Liderlik

The phenomenon of management is one of the five basic institutions: education, economy, law and religion. Therefore, it is influenced by them as it affects other institutions. .In this study, it is tried to get an idea about the historical and social conditions that play a role in the formation of management style and approach based on the views of two political scientists and statesmen. In doing so, it is assumed that political scientists would ultimately be influenced by them as individuals of a management system and that their ideas would develop within the framework of individual-society, individual governance and individual-power relations.Nizamü'l Mülk, a medieval philosopher, formed a modern state from a nomadic community. Through the Ikta system, he created a powerful army and ensured Turkish unity among the tribes. In his book entitled `Siyasetname` he advised administrators for ideal governance. Nizamü'l Mülk not only led the politics of the Seljuk state, but also guided many philosophers and executives who ruled after him, with the historical information he conveyed on merit, state administration, bureaucracy and management.Machiavelli, a philosopher of the modern age due to the period in which he lived, on the other hand, is one of the important intellectual men of this period. He is one of three important politicians who shaped the political thought of the modern age. The others are Jean Bodin (1530-1596) and Thomas Hobbes (1588-1679). Machiavelli worked to unite the Italian community, which is in a fragmented and messy state, divided into small city states, and thus to ensure the unity of Italy. Besides, it is also important to take the first steps towards secularization and scientificization of political ideas in accordance with the bourgeois worldview. `Machiavellianism` is another concept which he adds to political thought. On the other hand, he is the author who used the word `stato` for the first time in Western languages.Key Words: Nizamü'l Mülk, Machiavelli, Management, Statement, Authority, Power, Leadership