Hemodiyalize giren üremili hastalarda lipit profili, lipoproteinler, apolipoproteinler ve HDL altfraksiyonları

Abstract

ÖZET Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda en sık ölüm nedeni ateroskleroza bağlı kardiyovasküler hastalıklardır. Bu hastalarda, hiperlipidemi ve dislipoproteinemi aterosklerozun başlıca nedenleri olarak belirtilmektedir. Çalışmamızda düzenli hemodiyalize giren hastalarda, sağlıklı topluma göre ateroskleroza eğilim olup olmadığını araştırmak amacıyla lipit profili, apolipoprotein ve HDL-K altfraksiyonlarındaki değişimleri inceledik. Çalışmamızda hasta grubunu çeşitli sürelerden beri (X±SD:49,40±12,02; Min- Max:6-167 ay) düzenli hemodiyalize giren, kronik böbrek yetmezliği olan 40 hasta (20 erkek, 20 kadın), kontrol grubunu ise 20 sağlıklı gönüllü birey (10 erkek,10 kadın) oluşturdu. Serum total kolesterol ve trigliserit düzeyleri spektrofotometrik yöntemle, Apo Al ve Apo B düzeyleri türbidimetrik yöntemle, HDL-K ve altfraksiyonları ise MgCI2-Dekstran sülfat ile çift çöktürme sonrası spektrofotometrik olarak ölçüldü. LDL-K ve VLDL-K düzeyleri Friedewald formülü ile hesaplandı. Çalışmamızda yaş (40,3±1 0,5-39,1 ±9,7) ve VKİ (23,3±2,2- 23,7±2,5) değerleri hasta ve kontrol grubunda istatistiksel olarak farklı bulunmadı (p>0,05). Hemodiyalizli hastalarda serum trigliserit (p<0,001), VLDL-K (p<0,001) ve Apo B (p<0,05) düzeyleri ile TK/HDL-K (p<0,05) oranı kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksekti. Serum total kolesterol (p<0,05), LDL-K (p<0,01), Apo Al (p<0,001), HDL-K (p<0,001), HDL2-K (p<0,001) ve HDL3- K (p<0,01) düzeyleri ile ApoAl/ApoB (p<0,001) ve HDL2-K/HDL3-K (p<0,01) oranları ise istatistiksel olarak anlamlı derecede düşüktü. Hemodiyaliz grubu erkek hastalarda serum trigliserit (p<0,01), VLDL-K (p<0,01) düzeyleri ile TK/HDL-K (p<0,05) oranı kontrol grubuna göre artmış, LDL-K (p<0,05), Apo Al (p<0,01), HDL-K (p<0,001), HDL2-K (p<0,001) düzeyleri ile HDL2-K/HDL3-K 66(p<0,01) oranı kontrol grubuna göre azalmış bulundu. Hemodiyaliz grubu kadın hastalarda serum trigliserit (p<0,01), VLDL-K (p<0,01) ve Apo B (p<0,05) düzeyleri kontrol grubuna göre artmış, LDL-K (p<0,01), Apo Al (p<0,05), HDL-K (p<0,01), HDL2-K (p<0,01) düzeyleri ile ApoAl/ApoB (p<0,01) ve HDL2-K/HDL3-K (p<0,05) oranları kontrol grubuna göre azalmış bulundu. Erkek ve kadın hastalarda serum total kolesterol ve HDL3-K düzeyleri kontrol grubu kadın ve erkek olgulara göre istatistiksel açıdan farksızdı (p>0,05). TK/HDL-K oranı kadın hastalarda, Apo B düzeyi de erkek hastalarda, kontrol grubuna göre istatistiksel olarak farksız olmakla birlikte her iki ölçüm değeri de hasta grubunda yüksekti. Hasta grubunda her iki cinsiyette, serum HDL3-K düzeylerinin kontrol grubuna göre farklı bulunmamasına rağmen, HDL-K ve HDL2-K düzeylerinin düşük bulunması, bize HDL-K düzeyindeki azalmanın HDL2-K'deki azalmaya bağlı olduğunu düşündürmektedir. Çalışmamızda hasta grubu serum HDL-K, HDL2-K, HDL3-K ve Apo Al düzeyleri ile ApoAl/ApoB oranının kontrol grubuna göre düşük, serum trigliserit, VLDL-K ve Apo B düzeyleri ile TK/HDL-K oranının yüksek olması bize hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezlikli hastalarda ateroskleroza eğilimin olduğunu düşündürmektedir. 67

SUMMARY LIPID PROFILE, LIPOPROTEINS, APOLIPOPROTEINS AND HDL SUBFRACTIONS IN UREMIC PATIENTS UNDERGOING HEMODIALYSIS. The most common cause of death in patients with renal failure undergoing hemodialysis is cardiovascular disease related to atherosclerosis. In these patients, hyperlipidemia and dislipoproteinemia are considered to be the most common cause of atherosclerosis. In our study, we examined the alterations in the lipid profile, apolipoproteins and HDL-C subtractions to investigate whether patients undergoing hemodialysis are more proned to atherosclerosis than the healthy population. In our study, we examined 40 patients (20 men, 20 women) with renal failure undergoing hemodialysis for various times (X±SD:49,40±12,02; Min-Max:6-167 months), and 20 volunteer healthy people (10 men, 10 women). Serum total cholesterol and triglyceride levels were analyzed by using spectrophotometric method, Apo Al and Apo B, by turbidimetric method, HDL-C and subtractions were analyzed by spectrophotometric method after precipitation with MgCI2-dextran sulphate. LDL-C and VLDL-C levels were calculated with Friedewald formula. In our study, we didn't find any statistical difference between age (40,3±1 0,5-39,1 ±9,7) and body mass index (23,3±2,2-23,7±2,5) in patients and control group (p>0,05). Serum triglyceride (p<0,001), VLDL-C (p<0,001), and Apo B (p<0,05) levels and TC/HDL-C (p<0,05) ratio in patients undergoing hemodialysis were statistically higher compared to the control group. Serum total cholesterol (p<0,05), LDL-C (p<0,01), Apo Al (p<0,001), HDL-C (p<0,001), HDL2- C (p<0,001), and HDL3-C (p<0,01) levels and ApoAI/ApoB (p<0,001) and HDL2- C/HDL3-C (p<0,01) ratio were statistically lower than the control group. The 68triglyceride (p<0,01), VLDL-C (p<0,01) levels and TC/HDL-C (p<0,05) ratio in the male patients with renal failure undergoing hemodialysis were higher than the control group and LDL-C (p<0,05), Apo Al (p<0,01), HDL-C (p<0,001), HDL2-C (p<0,001) levels and HDL2-C/HDL3-C (p<0,01) ratio were lower than the control group. In women patients, serum triglyceride (p<0,01), VLDL-C (p<0,01) and Apo B (p<0,05) levels were higher compared to the control group, and LDL-C (p<0,01), Apo Al (p<0,05), HDL-C (p<0,01), HDL2-C (p<0,01) levels and ApoAI/ApoB (p<0,01), HDL2-C/HDL3-C (p<0,05) ratios were lower compared to the control group. We found no statistical difference in serum total cholesterol levels and HDL3-C levels between both men and women of control group and patient group (p>0.05). Although TC/HDL-C ratio in women patients and Apo B levels in men patients were higher then control group, the difference was not statistically different. As in patient group in both gender HDL3-K levels were not different and HDL-C and HDL2-C levels were lower than the control group, the decrease in HDL-C level might be due to the decrease in HDL2-C. In our study as the patient group had lower serum HDL-C, HDL2-C, HDL3-C, Apo Al levels, ApoAI/ApoB ratio, and higher serum triglyceride, VLDL-C, Apo B levels and TC/HDL-C ratio compared to control group, we considered that patients with renal failure undergoing to hemodialysis are more prone to atherosclerosis. 69