Archiving, remembering, aestheticizing `Old` İstanbul: The case of the Fabiato mansion

Abstract

Arşiv ve etnografik araştırmaya dayanan bu çalışma, İstanbul Büyükada'da bulunan bir Levanten köşkünün hikayesini anlatıyor. Köşke el konulması eylemini, Türkiye'de gayrimüslim toplulukları hedef alan siyasal şiddetin bir unsuru olarak kavramsallaştırmak suretiyle, etnik temizlik ve sermayenin Türkleştirilmesi süreçleri arasındaki devamlılığı ortaya koymayı amaçlıyor. Sahibi Aurora Fabiato'nun vefat etmesinin ardından, 1993 senesinde el konularak, Türkiye Turing ve Otomobil Kulübü'nün girişimiyle bir `kültür evi`ne dönüştürülen Fabiato Köşkü'nün hikâyesini takip eden bu çalışma, estetize etme süreci ile birlikte, kurumsal ve kişisel hatırlama pratiklerinin ve köşkü saran sessizleştirme pratiklerinin eleştirel bir tahlilini yapmaya çalışıyor. Fabiato Köşkü'nün estetize edilmesi, mevcut bir kaybı turistik merak uyandırmak marifetiyle tüketilebilir bir ürüne dönüştürme süreci olarak nitelendirilebilir. Levanten tarihinin bu özgül sunumu, binaya el konulmasını meşrulaştırırken, binanın sakinlerini ve tarihini, gayrimüslimlere uygulanan sistematik siyasi şiddet ve mülkiyetin millileştirilme boyutlarını hasır altı eden resmi tarih tezleriyle uyumlu bir hale getiriyor. Bu tez, bir yandan köşkün tarihinin çeşitli arşivlerde nasıl yansıtıldığını araştırırken, bir yandan da güncel hatırlama pratiklerine odaklanıyor. Kurumsal arşivleme ve kişisel hafızayı bilgi üretimi ve muhafaza süreçlerinin bir uğrağı olarak değerlendirerek, Fabiato Köşkü ile alakalı bilgi üretiminin, toplumsal cinsiyet ve etnik kimlik boyutlarıyla birlikte ele alınması gereken bir sessizleştirme süreciyle ilintili olarak anlaşılması gerektiğini öne sürüyor. Hem arşivler hem de bireyler vasıtasıyla muhtelif şekillerde üretilip sürdürülen sessizleştirme süreçleri şöyle özetlenebilir: ilk olarak, estetize etme süreçlerinin geçmişin kalıntılarına dair hikâyeleri örtükleştiren bir şekilde araçsallaştırılması; ikinci olarak kültür politikaları yoluyla siyasal şiddetin normalleştirilmesi; üçüncü olarak kişisel hafızanın yazılı döküman ve resmi tarih karşısında değersizleştirilmesi; ve son olarak arşivlerin ürettiği sessizlik.Anahtar kelimeler: estetize etme, hafıza, arşiv, kültür politikaları, Levanten, Gayri-Müslim azınlıklar, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, Büyükada, İstanbul.

Based on archival and ethnographic research, this research depicts the story of a Levantine mansion which is situated on Büyükada, Istanbul. Conceptualizing the dispossession of the Fabiato Mansion as part of the political violence targeting the non-Muslim communities of Turkey, the thesis aims to capture the continuum between the processes of ethnic cleansing and the Turkification of capital. Following the story of the Fabiato Mansion, which was confiscated in 1993 after the death of its owner, Aurora Fabiato, and transformed into a `culture house` upon the initiative of Turkey's Touring and Automobile Club (Touring), this thesis attempts at a critical analysis of the aestheticization process and the institutional and individual remembering, as well as silencing, practices around the mansion. The aestheticization process of the Fabiato Mansion can be characterized as a process that aims at turning loss into a consumable product in the form of a touristic curiosity. A particular presentation of Levantine history justifies the appropriation of the building, while attuning its inhabitants and its history with discourses of Turkish history that glosses over systematic political violence and nationalization of property. The thesis investigates how the history of the mansion is reflected in various archives while at the same time focusing on contemporary memory practices. Taking both institutional archiving and personal memory as instances of knowledge production as much as knowledge preservation, it argues that the knowledge production surrounding the Fabiato Mansion needs to be understood as a process of silencing with gendered and ethnicized dimensions. The silence produced and upheld by state and non-state archives, as well as individuals take different forms, which can be summarized as follows: first, aestheticization as a tool to silence the story of the reminiscences of the past; second, the marginalization of personal memory (vs. written documentation and official history); third, the normalization of political violence through cultural policy; and fourth, archival silencing.Key words: aestheticization, memory, archive, cultural policy, Levantine, non-Muslim minorities, Turkey's Automobile and Touring Club, Büyükada, Istanbul.