Akdağmadeni ilçesi ve köylerinde bulunan Selçuklu sikkeleri

Abstract

Sikke, uygarlık tarihi boyunca önemli buluşlardan biri olmuş ve ticaret hayatının vazgeçilmez bir parçası olarak kullanılmıştır. Ülkelerin uluslar arası ilişkilerinde para politikası her devirde önemli bir yere sahip olmuştur. Sikkeler üzerlerinde barındırdıkları yazı, motif ve figürler nedeni ile tarih, sanat ve kültürel etkileşim kaynağı olarak kesin bilgiler aktarmasından dolayı belge niteliğinde özelliğe sahip olmuştur. Ayrıca devlet ekonominsin temel birimi olma özelliğine sahip olan sikkeler siyasal ve sosyal dengenin korunmasına da yardımcı olmuştur. Devletin refah seviyesinin artışına paralel olarak iç barış sağlanmış ve sultanların bütçe zenginliği ile halka karşı gücünün artmasında da büyük rol oynamıştır. Anadolu Selçuklu Devleti'nin ilk sikke basımı I. Mesud (1116-1155) ile başlamış ve ilk gümüş sikke basımı ise II. Kılıç Arslan (1156-1192) ile devam etmiştir. I. Alaaddin Keykubad (1220-1236) ise sikke üzerinde ilk kez Selçuki sülüsü kullanan sultan olmuş ve devamında II. İzzeddin Keykavus (1246-1248), IV. Kılıç Arslan (1259-1265) ve II. Alaaddin Keykubad (1249-1257) aynı şekilde Selçuki sülüsü geleneğini devam ettirmiştir. Ayrıca bu sultanlar 3 Kardeşler olarak tahta çıkmış müşterek bir hükümdarlık sürmüşlerdir. II. Gıyaseddin Keyhüsrev (1237-1246) ise klasik Selçuklu sikke anlayışının dışına çıkmış ve sikkelerinde Şir-i Hurşit kompozisyonu kullanmıştır. Bu dönemin klasik sikke şekli, sikkenin dış ve iç kısmını kaplayan düz ve inci dizili daire evi olmuştur. Bu şekli tamamlayan süslemeler ise bitkisel rumî motifi ve yıldız motifleri olmuştur. Sikke üzerinde bulunan süslemeleri her sultan kendi arzu, isteğine göre kullanmış ve gücünü en iyi şekilde yansıtacak olan sikkeler üzerinde lakaplarına ve ünvanlarına yer vermişlerdir.Bu çalışmanın amacı, Yozgat Müzesi koleksiyonuna 28.07.2015 tarihinde eklenen Anadolu Selçuklu dönemine ait 1005 sikkeyi incelemek ve daha önce incelenmiş olan Anadolu Selçuklu sikkeleri ile benzerlik ve farklılıkları açık bir şekilde tanımlayıp değerlendirmektir.Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçuklu, Sikke, Darphane, Yazı

The coin was one of the important invences through out the history of civilization and was used as an indispensable part of the trade life. Monetarypolicy has had an importantplace in the international relations of countries in everyera. Because of the inscriptions, motif sandfigures they have on them, the coins have the character of documents dueto the irpreciseinformation as a source of history, art and cultural interaction. Inaddition, coins, which are the basicunit of the stateeconomy, helpedtomaintain the political and social balance. Inparallel with the increase in the welfarelevel of the state, internalpeace was achievedand the sultans' budgetweal thand power against the peopleplayed a major role in increasing. The first coin printing of the Anatolian Seljuk State started with Mesud I (1116-1155) and the first silver coin printing continued with Kılıç Arslan II. (1156-1192). Alaaddin Keykubad I. (1220-1236) was the Sultan who first used the Seljuks thuluth on the coin and continuedto İzzeddin Keykavus II. (1246-1248), Kılıç Arslan IV. (1259-1265) and Alaaddin Keykybad II. (1249-1257) in the sameway, he continued the tradition of Seljuks thuluth. Inaddition, the sesultansascendedto the throne as the 3 Brothers and maintained a jointreign. Gıyaseddin Keyhüsrev II. (1237-1246) went beyond the classical Seljuk coin and used the composition of shir-o khorshid in his coins. Theclassiccoinshape of thisperiod has been a flatandpearlcircle house covering the out erandinner parts of the coin. The or naments that complement this shape have been the herbal Rumi motif and the starmotifs. Each sultan used the decorations on the coins accordingto his owndesireand willand gave the irnicknames and titles on the coins which would best reflect his power.The main goal of study is examine the collection of 1005 coins belonging to the Anatolian Seljuk period added on 28.07.2015 the Yozgat Museum collection and saliently identify and describe the similarities and differences witht hepreviously examined Anatolian Seljuk coins. Keywords: AnatolianSeljuk, Coin, Mint, Inscription